مندرجات کا رخ کریں

"جنگ جمل" کے نسخوں کے درمیان فرق

169 بائٹ کا اضافہ ،  25 جون 2016ء
م
کوئی خلاصۂ ترمیم نہیں
مکوئی خلاصۂ ترمیم نہیں
سطر 134: سطر 134:
[[طبری]] کے نقل کے مطابق زبیر اپنے بیٹے عبداللّہ کی اصرار پر [[قسم]] توڑنے کے کفارہ کے طور پر ایک غلام آزاد کیا پھر جنگ کیلئے آمادہ ہو گیا۔ <ref>ج ۳، ص ۵۱۳</ref>
[[طبری]] کے نقل کے مطابق زبیر اپنے بیٹے عبداللّہ کی اصرار پر [[قسم]] توڑنے کے کفارہ کے طور پر ایک غلام آزاد کیا پھر جنگ کیلئے آمادہ ہو گیا۔ <ref>ج ۳، ص ۵۱۳</ref>


== جنگ کا آغاز==<!--
== جنگ کا آغاز==
روز پنجشنبه نیمه جمادی‌الآخره [[سال ۳۶ هجری قمری|سال ۳۶ هجری]]<ref>طبری‌، ج‌۴، ص‌۵۰۱</ref> یا ۱۰ [[جمادی الآخر|جمادی‌الآخره]] ۳۶<ref>مسعودی‌، ج‌۳، ص ۱۱۳</ref> و یا ۱۰ [[جمادی الأولی|جمادی ‌الاولی]] ۳۶<ref> یعقوبی‌، ج‌۲، ص‌۱۸۲</ref> جنگ در خُرَیبَه‌، از نواحی بصره‌، آغاز شد.<ref>بلاذری‌، ج‌۲، ص‌۱۷۴ ؛ یاقوت حموی‌، ذیل کلمه خُرَیبَة‌</ref>
15 جمادی الثانی [[سنہ 36 ہجری قمری]]<ref>طبری‌، ج‌۴، ص‌۵۰۱</ref> یا 10 [[جمادی الثانی 36 ہجری]] <ref>مسعودی‌، ج‌۳، ص ۱۱۳</ref> یا 10 [[جمادی الأول 36 ہجری]] <ref> یعقوبی‌، ج‌۲، ص‌۱۸۲</ref> کو بصرہ کے نواح میں خُرَیبَہ کے مقام پر چنگ کا آغاز ہوا۔<ref>بلاذری‌، ج‌۲، ص‌۱۷۴ ؛ یاقوت حموی‌، ذیل کلمہ خُرَیبَۃ</ref>


امام‌، پیش از آغاز جنگ‌، مصحفی [نسخه‌ای از قرآن] به یکی از یارانش داد تا شورشیان را به پیروی از فرمان‌های آن فراخواند و آنان را از تفرقه باز دارد و به وحدت دعوت کند، اما آنان او را به شهادت رساندند و چند تن از دیگر یاران امام‌(ع) را نیز با تیر کشتند. سپس‌، امام فرمود اکنون جنگ رواست و هنگام نبرد است‌.<ref>بلاذری‌، ج‌۲، ص‌۱۷۰۱۷۱ ؛ یعقوبی‌، ج‌۲، ص‌۱۸۲ ؛ طبری‌، ج‌۴، ص‌۵۰۹</ref> امام یاران خود را از آغاز کردن جنگ پرهیز داده بود و به آنان سفارش کرد که مجروحی را نکشند، کسی را [[مثله]] نکنند، بی‌اجازه وارد خانه‌ای نشوند، به کسی ناسزا نگویند، زنی را هجو نکنند و جز آنچه در اردوگاه اصحاب جمل است‌، برندارند.<ref>بلاذری‌، ج‌۲، ص‌۱۷۰</ref>
امام‌(ع) نے جنگ کے آغاز سے پہلے اپنے ایک سپاہی کے ہاتھوں میں قرآن دے کر اسے بلند کروا کر مخالفین کو ایک بار پھر اس کتاب کے قوانین پر عمل پیرا ہونے اور تفرقہ سے بار رہتے ہوئے اتحاد اور اتفاق کی دعوت دی۔ لیکن مخالفین نے اسے شہید کردیا امام کے کئی دوسرے ساتھیوں کے اوپر پر تیر چلائی۔ اس کے بعد امام(ع) نے فرمایا اب جنگ کرنا جائز ہے اب جنگ کی باری ہے۔<ref>بلاذری‌، ج‌۲، ص‌۱۷۰۱۷۱ ؛ یعقوبی‌، ج‌۲، ص‌۱۸۲ ؛ طبری‌، ج‌۴، ص‌۵۰۹</ref> امام(ع) نے اپنے سپاہیوں کو جنگ کی ابتداء کرنے سے منع کیا ہوا تھا اور انہیں یہ حکم دی تھی کہ زخمیوں کو نہ مارا جائے، کسی کو مثلہ نہ کیا جائے، اجازت کے بغیر کسی کے گھر میں داخل نہ ہو، کسی کو برابلا نہ کہا جائے، کسی عورت پر حملہ آور نہ ہو اور سوائے جو چیز مخالفین کے مورچوں میں ہیں کسی چیز کو ہاتھ نہ لگایا جائے۔<ref>بلاذری‌، ج‌۲، ص‌۱۷۰</ref>


فرماندهی میمنه (سمت راست) لشکر امام علی(ع) با [[مالک اشتر]] و فرماندهی میسره (سمت چپ) با [[عمار بن یاسر]] بود و پرچم به دست [[محمد بن حنفیه]] فرزند امام بود.<ref>المفید، الجمل، قم: مکتبة الداوری، بی‌تا، ص ۱۷۹ (نسخه موجود در لوح فشرده مکتبة اهل البیت(ع)، نسخه دوم، ۱۳۹۱ش).</ref> در این جنگ، [[امام حسن مجتبی|امام حسن]](ع) در میمنه و [[امام حسین|امام حسین(ع)]] در میسره بود.<ref>المفید، الجمل، قم: مکتبة الداوری، بی‌تا، ص ۱۸۶(نسخه موجود در لوح فشرده مکتبة اهل البیت(ع)، نسخه دوم، ۱۳۹۱ش).</ref>
لشکر امام علی(ع) کے دائیں بازوں کی کمانڈ [[مالک اشتر]] اور بائیں طرف کی کمانڈ [[عمار بن یاسر]] جبکہ فوج کا پرچم [[محمد بن حنفیہ]] کے ہاتھ میں تھا۔<ref>المفید، الجمل، قم: مکتبۃ الداوری، بی‌تا، ص ۱۷۹ (نسخہ موجود در لوح فشردہ مکتبۃ اہل البیت(ع)، نسخہ دوم، ۱۳۹۱ش).</ref> اس جنگ [[امام حسن(ع)]] لشکر کے دائیں طرف اور [[امام حسین(ع)]] بائیں طرف سے جنگ فرما رہے تھے۔<ref>المفید، الجمل، قم: مکتبۃ الداوری، بی‌تا، ص ۱۸۶(نسخہ موجود در لوح فشردہ مکتبۃ اہل البیت(ع)، نسخہ دوم، ۱۳۹۱ش).</ref>


اصحاب جمل سپاه خویش را آراستند<ref>بلاذری‌، ج‌۲، ص‌۱۶۹ ؛ ابن قتیبه‌، ج‌۱، ص‌۷۶ ؛ مفید، ص ‌۳۱۹ ۳۲۵</ref> در حالی که عایشه بر شتری که آن را با زره پوشانده بودند نشسته و پیشاپیش صفوف بود.<ref>بلاذری‌، ج‌۲، ص‌۱۷۰ ؛ دینوری‌، ص‌۱۴۹ ؛ طبری‌، ج‌۴، ص‌۵۰۷</ref>
اصحاب جمل نے بھی اپنی سپاہیوں کو مرتب کیا <ref>بلاذری‌، ج‌۲، ص‌۱۶۹ ؛ ابن قتیبه‌، ج‌۱، ص‌۷۶ ؛ مفید، ص ‌۳۱۹ ۳۲۵</ref> در حالی کہ عایشہ ایک اونٹ پر سوار تھی جسے زرہ سے چھپایا گیا تھا اور لشکر کے آگے آگے چل رہی تھی۔ <ref>بلاذری‌، ج‌۲، ص‌۱۷۰ ؛ دینوری‌، ص‌۱۴۹ ؛ طبری‌، ج‌۴، ص‌۵۰۷</ref>


==نتیجه جنگ==
==جنگ کا نتیجہ==<!--
اصحاب جمل‌، پس از چند ساعت نبرد و دادن کشته بسیار، شب هنگام مغلوب شدند.<ref>بلاذری‌، ج‌۲، ص‌۱۷۱</ref> هنگامی که سپاه جمل می‌گریخت‌، [[مروان بن حکم|مروان بن حَکَم]] تیری به پای طلحه زد و او را زخمی کرد. طلحه را به خانه‌ای در بصره منتقل کردند و او در آنجا، به علت خونریزی‌، درگذشت‌. گفته‌اند که مروان به اَبان‌، پسر عثمان‌، گفت که یکی از کشندگان پدرت را از میان برداشتم‌.<ref>دینوری‌، ص‌۱۴۸</ref>
اصحاب جمل‌، پس از چند ساعت نبرد و دادن کشته بسیار، شب هنگام مغلوب شدند.<ref>بلاذری‌، ج‌۲، ص‌۱۷۱</ref> هنگامی که سپاه جمل می‌گریخت‌، [[مروان بن حکم|مروان بن حَکَم]] تیری به پای طلحه زد و او را زخمی کرد. طلحه را به خانه‌ای در بصره منتقل کردند و او در آنجا، به علت خونریزی‌، درگذشت‌. گفته‌اند که مروان به اَبان‌، پسر عثمان‌، گفت که یکی از کشندگان پدرت را از میان برداشتم‌.<ref>دینوری‌، ص‌۱۴۸</ref>


confirmed، templateeditor
8,721

ترامیم