"تابعین" کے نسخوں کے درمیان فرق

تابعین (ماخذ دیکھیں)

نسخہ بمطابق 17:22، 3 اپريل 2018ء

521 بائٹ کا اضافہ ، 3 اپريل 2018ء

م

کوئی خلاصۂ ترمیم نہیں

بصریویکی متن

Waziri

confirmed، templateeditor

9,251

ترامیم

@@ سطر 4: / سطر 4: @@
 تابعین کی دقیق تعداد کا یقینی علم نہیں لیکن اسلام میں مختلف سیاسی اور سماجی واقعات نیز مختلف علوم و فنون من جملہ [[حدیث]]، [[تفسیر]]، [[فقہ]]، سیرہ نگاری اور تاریخ نگاری میں ان کا بڑا کرار رہا ہے۔
-==تابعین کے اطلاق میں اختلاف==<!--
+==تابعین کے اطلاق میں اختلاف==
-واژه عربی تابعین جمع تابع یا تابعی است.<ref> ابن صلاح، ص۱۷۹؛ نووی، ص۲۰۰</ref> به نظر بیشتر عالمان مسلمان، صرف ملاقات با یک یا چند تن از صحابه برای اطلاق تابعی بر فرد کافی است. <ref> سخاوی، ج۳، ص۱۲۳؛ خطیب، ص۴۱۰.</ref>
+'''تابعین''' عربی زبان کا ایک لفظ ہے جو '''تابع''' یا '''تابعی''' کا جمع ہے۔<ref> ابن صلاح، ص۱۷۹؛ نووی، ص۲۰۰</ref> اکثر علماء تابعی صدق آنے کیلئے پیغمبر اکرمؐ کے بعض اصحاب سے صرف ملاقات کرنے کو کافی سمجھتے ہیں۔<ref> سخاوی، ج۳، ص۱۲۳؛ خطیب، ص۴۱۰.</ref>
-اما به عقیده [[خطیب بغدادی]] <ref>ص۳۸</ref> مصاحبت و مجالست با صحابه نیز ضرورت دارد، برخلاف صحابه که برای آنها صرف دیدار با رسول اکرم(ص) در کسب عنوان [[صحابی]] کفایت می‌کند.
+لیکن [[خطیب بغدادی]] <ref>ص۳۸</ref> اس بات کے معتقد ہیں کہ صرف ملاقات کافی نہیں بلکہ مصاحبت اور مجالست بھی ضروری ہے صحابہ کے برخلاف کہ صرف رسول اکرمؐ سے ملاقات کرنا ہی اس عنوان کے صدق آنے کیلئے کافی ہے۔
-[[ابن حِبّان]] معتقد بود که تابعی باید در سِنّی باشد که قادر به حفظ کردن حدیث از صحابه باشد؛ ازاین‌رو [[خلف بن خلیفه|خَلَف بن خلیفه]] از اتباع تابعین (طبقه پس از تابعین) شمرده شده، اگرچه در کودکی [[عمرو بن حریث|عَمرو بن حُرَیث]] را دیده بود.<ref> به نقل سخاوی، ج۳، ص۱۲۴.</ref>
+اسی طرح [[ابن حِبّان]] کا خیال ہے کہ تابعی کا عنوان صدق آنے کیلئے مذکورہ شخص کا ایک ایسی عمر میں ہونا ضروری ہے جس میں جس صحابہ سے ملاقات کی ہے اس سے احادیث یاد کر سکتا ہو۔ اسی بنا پر [[خلف بن خلیفہ|خَلَف بن خلیفہ]] کو تبع تابعی کہا جاتا ہے حالنکہ اس نے بچپنے میں [[عمرو بن حریث|عَمرو بن حُرَیث]] سے ملاقات کی تھی۔<ref> بہ نقل سخاوی، ج۳، ص۱۲۴.</ref>
-برخی از علماء، علاوه بر شنیدن حدیث، طول ملازمت با صحابه و برخورداری از قوه تمیز را هم شرط کرده‌اند،<ref> مامقانی، ج۳، ص۳۱۱؛ شهید ثانی، ص۳۴۶</ref> اما بدون شک مهمترین شرط در مورد تابعی همان دیدار او با [[صحابی]] است.
+بعض علماء حدیث سنے کی ساتھ ساتھ صحابہ سے ملاقات کا دورانیہ زیادہ ہونا اور اچھے اور برے کی تمیز کرنے کی صلاحیت رکھنے کو بھی شرط قرار دیتے ہیں۔<ref> مامقانی، ج۳، ص۳۱۱؛ شہید ثانی، ص۳۴۶</ref> لیکن حقیقت میں دیکھا جائے تو اس عنوان کے صدق آنے کیلئے صرف ملاقات ہی کافی ہے۔
-[[ابن صلاح]] <ref> ص۱۷۹</ref> شرط دیدار را کافی دانسته و [[ابن حجر|ابن حَجَر]] <ref> ص۹۰</ref> همین رأی را اختیار کرده است.
-برخی چند تن از تابعین را که شنیدن حدیث آنها از [[صحابه]] به اثبات نرسیده، معرفی کرده‌اند <ref> سخاوی، ج۳، ص۱۲۳ـ۱۲۴؛ خطیب، ص۴۱۰</ref> به عقیده اینان شرط دیدار، از روایتی از [[رسول اکرم]](ص) به دست می‌آید که فرمود: «طوبی ' لِمَن رَآنی و آمن بی، و طوبی ' لمن رأی مَن رآنی‌؛ خوشا به حال کسی که مرا دیده و به من ایمان آورده است و خوشا به حال آن کس که کسی را که مرا دیده، دیده باشد».<ref> سخاوی، ج۳، ص۱۲۵؛ سیوطی، تدریب الراوی، ج۲، ص۲۰۷.</ref>
+[[ابن صلاح]] <ref> ص۱۷۹</ref> صرف ملاقات کو کافی سمجھتے ہیں۔ [[ابن حجر|ابن حَجَر]] <ref> ص۹۰</ref> کا بھی یہی نظریہ ہے۔
-== تابعین، برگرفته از آیات و روایت ==
+بعض علماء نے متعدد ایسے تابعین کا ذکر کیا ہے جن کا کسی [[صحابی]] سے حدیث سننا ثابت نہیں ہے۔<ref> سخاوی، ج۳، ص۱۲۳ـ۱۲۴؛ خطیب، ص۴۱۰</ref> جو لوگ اس عنوان کے صدق آنے میں صرف ملاقات کو کافی سمجھتے ہیں ان کے مطابق یہ شرط پیغمبر اکرمؐ کی ایک حدیث سے سمجھ میں آتا ہے جس میں آپ نے فرمایا: "{{حدیث|طوبی ' لِمَن رَآنی و آمن بی، و طوبی ' لمن رأی مَن رآنی‌|ترجمہ= خوش نصیب ہے وہ شخص جس نے مجھ سے ملاقات کی اور مجھ پر ایمان لے آیا اسی طرح وہ شخص بھی خوش نصیب ہے جس نے ایک ایسے شخص سے ملاقات کی جس نے مجھ سے ملاقات تھی۔<ref> سخاوی، ج۳، ص۱۲۵؛ سیوطی، تدریب الراوی، ج۲، ص۲۰۷.</ref>
+== قرآن و حدیث سے مستند ہونا==<!--
 اصطلاح تابعین از [[آیه]] {{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُم بِإِحْسَانٍ رَّضِيَ اللَّـهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ...﴿١٠٠﴾|ترجمه=و پيشگامان نخستين از مهاجران و انصار، و كسانى كه با نيكوكارى از آنان پيروى كردند، خدا از ايشان خشنود و آنان [نيز] از او خشنودند...|سوره=[[سوره توبه|توبه]]|آیه=۱۰۰}} گرفته شده است. البته در این آیه، «الّذین اتَّبَعوهُم‌» در معنای اصطلاحی تابعین به کار نرفته است، زیرا در بین پیروانِ پیشگامانِ اولیه (السابقون الاوّلون)، گروهی از صحابه هم قرار داشته‌اند. <ref> رشیدرضا، ج۱۱، ص۱۵.</ref>
@@ سطر 77: / سطر 78: @@
 از دیدگاه تاریخی نیز نقش تابعین را در شکل گیری جریانهای متفاوت و متعدد فکری و ادبی نمی‌توان نادیده گرفت. اینان گذشته از سهم برجسته‌ای که در پیدایی علوم حدیثی داشته‌اند، در تفسیر، فقه، سیره نویسی، مغازی و تاریخ هم مؤسس به شمار می‌آیند. این امر مورد توجه خاورشناسان بوده و آنان در باب نقش تابعین و صحابه و شکل گیری ساختار اِسنادها که تمامی روایات را به پیامبر اکرم(ص) می‌رساند آرای گوناگونی ابراز کرده‌اند.<ref> برای آگاهی بیشتر رجوع کنید به د.اسلام، چاپ دوم، ذیل «تابعون»</ref>
 -->
 == حوالہ جات==
 {{حوالہ جات}}