مندرجات کا رخ کریں

"خطبہ غدیر" کے نسخوں کے درمیان فرق

1,064 بائٹ کا اضافہ ،  27 جولائی 2016ء
م
سطر 210: سطر 210:




'''* اہل بیت کا اس حدیث کے ذریعے احتجاج اور استدلال''':<!--
*''' اہل بیت کا اس حدیث کے ذریعے احتجاج اور استدلال''':


امام علی(ع) در چند موقعیت به این [[حدیث]] استناد نموده است تا اولویت خویش در خلافت و امامت را نشان دهند. احتجاج با [[طلحه بن عبیدالله|طلحه]] در [[جنگ جمل]]،<ref>حاکم نیشابوری، ج۳، ص۴۱۹</ref> احتجاج در حیاط [[مسجد کوفه]]،<ref>ابن کثیر، ''البدایة و النهایة''، ج۵، ص۲۱۱.</ref> در ضمن چند بیت شعر که در نامه‌ای به [[معاویه بن ابی سفیان|معاویه]] نوشت<ref>طبرسی، ''الاحتجاج''، ج۱، ص۱۸۱؛</ref> و احتجاج ایشان در جنگ صفین<ref>مجلسی، ج۳۳، ص۴۱</ref> از جمله این موارد است. [[فاطمه زهرا]](س) نیز در برابر مخالفان خلافت علی(ع) به این حدیث احتجاج نمود.<ref>ابن کثیر، ''البدایة و النهایة''، ج۷، ص۳۰۴.</ref>
امام علی(ع) نے کئی مواقع پر اس [[حدیث]] سے استناد کرتے ہوئے خلافت اور امامت کیلئے سب سے زیادہ اپنے آپ کا سزاوار ہونا ثابت کیا ہے۔ مثلا  [[جنگ جمل]] میں [[طلحه بن عبیداللہ|طلحه]] کے ساتھ اسی حدیث کے ذریعے استدلال فرمایا،<ref>حاکم نیشابوری، ج۳، ص۴۱۹</ref> اسی طرح [[مسجد کوفه]] میں معاویہ کو لکھے گئے ایک خط میں چند اشعار کے ضمن میں اس حدیث کے ساتھ استدلال فرمایا <ref>ابن کثیر، ''البدایۃ و النہایۃ''، ج۵، ص۲۱۱.</ref> <ref>طبرسی، ''الاحتجاج''، ج۱، ص۱۸۱؛</ref> اسی طرح جنگ صفین میں آ پ احتجاج اور استدلال فرمایا<ref>مجلسی، ج۳۳، ص۴۱</ref> حضرت [[فاطمہ زهرا(س)]] نے بھی مخالفین کے مقابلے میں حضرت علی(ع) کی خلافت اور امامت پر اس حدیث کے ذریعے استدلال فرمائی ہے۔ <ref>ابن کثیر، ''البدایۃ و النہایۃ''، ج۷، ص۳۰۴.</ref>


'''*مبتلا شدن برخی از صحابه که منکر این حدیث بودن به بیماری‌های لاعلاج:'''
*'''اس حدیث کے بعض منکرین کا لاعلاج بیماریوں میں مبتلا ہونا:'''


برخی از صحابه‌ای که شاهد این جریان بودند، از شهادت دادن نسبت به آن خودداری کردند و به نفرین [[اهل بیت]] دچار شدند. در اثر این نفرین‌ها، آنان بیمار شدند. به عنوان مثال، [[انس بن مالک]] به بیماری بَرَص مبتلا شد؛<ref>صدوق، امالی، ص۲۲</ref><ref>ابن قتیبه، ''الامامة والسیاسة''، ج۱، ص۵۸۰</ref> [[زید بن ارقم]]<ref>ابن مغازلی، ''مناقب''، ج۱، ص۶۲.</ref> و [[اشعث بن قیس]]<ref>صدوق، امالی، ص۱۶۲.</ref> نابینا شدند. این مطلب نشان دهنده این است که جریان آن واقعه مسئله‌ای مهمتر از اعلام دوستی و یاری حضرت علی(ع) بوده است که هم آنان انکار می‌کردند و هم اهل بیت(ع) آنان را مستحق نفرین خود دانستند.<ref>امینی، ''الغدیر''، ج۱، ص۶۶۴.</ref>
بعض صحابہ جو اس واقعے کے چشم دید گواہ تھے لیکن اس پر گواہی دینے سے انکار کرنے پر [[اہل بیت]] کی لعن میں گرفتار ہوئے۔ ان لعنتوں کے نتیجے میں یہ بیمار ہوئے۔ مثال کے طور پر [[انس بن مالک]] برس کی بیماری میں مبتلاء ہو گئے۔<ref>صدوق، امالی، ص۲۲</ref><ref>ابن قتیبہ، ''الامامۃ والسیاسۃ''، ج۱، ص۵۸۰</ref> [[زید بن ارقم]]<ref>ابن مغازلی، ''مناقب''، ج۱، ص۶۲.</ref> اور [[اشعث بن قیس]] <ref>صدوق، امالی، ص۱۶۲.</ref> نابینا ہو گئے۔ ان سے پتہ چلتا ہے کہ یہ واقعہ صرف حضرت علی(ع) سے دوستی اور محبت کے اظہار کرنے کی سفارش پر مشتمل نہیں تھا بلکہ مسلمانوں کے مستقبل کے حوالے سے ایک اہم کام کا اعلان ہونا تھا اسی لئے بعض اس کا انکار کرتے تھے جس کی وجہ سے اہل بیت کی لعنت کا مستحق قرار پاتے جو بعد میں ایک لا علاج بیماری کی صورت اختیار کر جاتی۔<ref>امینی، ''الغدیر''، ج۱، ص۶۶۴.</ref>


'''*نزول آیه تبلیغ:'''
*''نزول آیت تبلیغ کا نزول:'''


[[پرونده:آیه تبلیغ.jpg|LEFT|بندانگشتی|آیه ۶۷سوره مائده معروف به آیه تبلیغ]]
[[ملف:آیه تبلیغ.jpg|LEFT|تصغیر|سورہ مائدہ کی آیت نمبر 67۔ (آیت تبلیغ]]


[[آیه]] ۶۷ سوره مائده که بنابر روایات<ref>قمی، ج۱، ص۱۷۱</ref><ref>طبرسی، ''جوامع الجامع''، ج۱، ص۳۴۳</ref> و نظر برخی مفسران<ref>سیوطی، ج۲، ص۲۹۸</ref><ref>عیاشی، ج۱، ص۳۳۲</ref> در [[حجة الوداع]] و در بین راه [[مکه]] و [[مدینه]] نازل شده است، تبلیغ امری مهم را بر دوش پیامبر(ص) گذارد که هم سنگ [[رسالت]] ۲۳ ساله ایشان بوده است. چنانکه اگر ایشان آن مطلب را به مردم اعلام نمی‌کرد، گویا رسالتش را انجام نداده بود. البته این مأموریت خطرهایی را در پی خواهد داشت که خداوند عهده‌دار حفاظت از آن شده است. تأکیدات و سفارش‌هایی که در این [[آیه]] وجود دارد، نشان می‌دهد کاری که ایشان باید انجام می‌داد، اعلام ولایت علی(ع) به مردم بوده است<ref>عیاشی، ج۱، ص۳۳۱</ref><ref>طبرسی، ''مجمع البیان''، ج۱، ص۳۳۴.</ref> و این نظر [[عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، [[براء بن عاذب]] و محمد بن علی است.<ref>فخر رازی، ج۱۲، ص۴۰۱</ref>
بعض احادیث <ref>قمی، ج۱، ص۱۷۱</ref><ref>طبرسی، ''جوامع الجامع''، ج۱، ص۳۴۳</ref> اور مفسرین کے مطابق <ref>سیوطی، ج۲، ص۲۹۸</ref><ref>عیاشی، ج۱، ص۳۳۲</ref> سورہ مائدہ کی [[آیت]] نمبر 67،[[حجۃ الوداع]] کے موقع پر [[مکہ]] اور [[مدینہ]] نازل ہوئی۔ جس میں ایک اہم کام کی تبلیغ کی ذمہ داری رسول اکرم(ص) کے گردن پر ڈالا گیا جو پیغمبر(ص) کی 23 سالہ زندگی میں انجام دینے والی رسالت کے کام کے برابر تھا۔ چنانچہ اگر اس کام کی تبلیغ نہیں کی گئی تو گویا رسالت کا کوئی کام انجام نہ دیا ہو۔ البتہ یہ تبلیغ بہت ساری مشکلات اور خطرات سے روبروی ہون گے لیکن خداوند عالم نے خود پیغمبر(ص) کو ان خطرات سے محفوظ رکھنے کی ضمانت دی ہے۔ اس آیت میں استعمال ہونے والی تاکیدات اور سفارشات بھی اس کام کی اہمیت اور مقام و منزلت پر واضح دلیل ہے اور یہ آیت جس امر مہم کی تبلیغ کا حکم دی رہی ہے وہ صرف اور حضرت علی(ع) کی امامت اور ولایت کے اعلان کے سوا کچھ نہیں ہو سکتا ہے۔<ref>عیاشی، ج۱، ص۳۳۱</ref><ref>طبرسی، ''مجمع البیان''، ج۱، ص۳۳۴.</ref> [[عبداللہ بن عباس|ابن عباس]]، [[براء بن عاذب]] و محمد بن علی وغیرہ اسی عقیدے پر قائم تھے۔<ref>فخر رازی، ج۱۲، ص۴۰۱</ref>


هرچند برخی معتقدند که مراد از این مأموریت، بیان اموری چون حکم [[قصاص]] و [[رجم]]، حکم ازدواج با همسر فرزند خوانده‌اش [[زید بن حارثه|زید]]، حکم وجوب [[جهاد]] یا بیان عیب [[یهود|یهودیان]] و [[قریش]] یا بیان عیب‌های بتهای [[شرک|مشرکان]] بوده است.<ref>فخر رازی، ج۱۲، ص۴۰۰-۴۰۲</ref> اما با توجه به مطالبی که بیان شد، اشتباه این نظرات معلوم می‌شود.
اگرچہ بعض معتقد ہیں کہ اس آیت میں جس امر کی تبلیغ پر تاکید کی گئی تھی وہ بعض احکام جیسے [[قصاص]]،[[رجم]]، رسول کے لے پالک بیٹے [[زید بن حارثہ|زید]] کی بیوی سے شادی کرنے کا حکم، وجوب [[جہاد]] کا حکم یا [[یہود|یہودیوں]] اور [[قریش]] اور [[شرک|مشرکین]] کے بتوں کے عیب کا بیان تھا۔<ref>فخر رازی، ج۱۲، ص۴۰۰-۴۰۲</ref> لیکن مذکورہ قرائن و شواہد کے بعد اس نظریے کا اشتباہ اور باطل ہونا واضح ہے۔


'''*نزول آیه اکمال دین:'''
*'''آیت اکمال دین کا نزول :'''<!--
[[پرونده:آیه اکمال از آیات غدیر.png|LEFT|بندانگشتی|آیه اکمال از آیات مربوط به جریان غدیر خم]]
[[ملف:آیه اکمال از آیات غدیر.png|LEFT|تصغیر|واقعہ غدیر سے مربوط آیات میں سے آیت نمبر 3آیه اکمال از آیات مربوط به جریان غدیر خم]]


بعد از اتمام خطبۀ پیامبر(ص)، [[آیه]] ۳ سوره مائده نازل شد.<ref>بحرانی، ج۲، ص۲۲۷</ref> این مطلب، نشان دهنده ویژگی‌هایی برای این روز است. مأیوس شدن [[کفر|کافران]] از دین [[اسلام]]؛ کامل شدن معارف دین؛ تمام شدن نعمت خداوند و رضایت خداوند به اینکه اسلام دین نهایی مردم باشد.<ref>طباطبایی، ج۵، ص۱۸۱</ref><ref>مکارم شیرازی، ج۴، ص۲۵۸</ref>
پیغمبر اکرم(ص) کا خطبہ جب اپنے اختتام کو پہتچا تو اس وقت سورہ مائدہ کی [[آیت]] نمبر 3 نازل ہوئی۔۳ سوره مائده نازل شد.<ref>بحرانی، ج۲، ص۲۲۷</ref> این مطلب، نشان دهنده ویژگی‌هایی برای این روز است. مأیوس شدن [[کفر|کافران]] از دین [[اسلام]]؛ کامل شدن معارف دین؛ تمام شدن نعمت خداوند و رضایت خداوند به اینکه اسلام دین نهایی مردم باشد.<ref>طباطبایی، ج۵، ص۱۸۱</ref><ref>مکارم شیرازی، ج۴، ص۲۵۸</ref>


این آیه، به تعبیر برخی، آخرین [[واجبات|فریضه]] در اسلام را بیان کرد و بعد از آن امر واجب دیگری بیان نشده است.<ref>عیاشی، ج۱، ص۲۹۳</ref><ref>قمی، ج۱، ص۱۶۲</ref><ref>فخر رازی، ج۱۱، ص۲۸۸</ref> پیامبر(ص) نیز پس از نزول این آیه، حمد و سپاس خداوند را به خاطر کامل شدن دین به جای آورد.<ref>سیوطی، ج۲، ص۲۵۹</ref> با توجه به اینکه در آن زمان حکمی باقی نمانده بود که کامل کننده دین و مأیوس کننده کفار باشد، اعلام ولایت حضرت علی(ع) تنها مسأله‌ای بود که تمام این خصوصیات را دارا بود.<ref>طباطبایی، ج۵، ص۱۶۸-۱۷۵</ref> همانطور که چند روایت به این مسأله اشاره شده است.<ref>عیاشی، ج۱، ص۲۹۳</ref>
این آیه، به تعبیر برخی، آخرین [[واجبات|فریضه]] در اسلام را بیان کرد و بعد از آن امر واجب دیگری بیان نشده است.<ref>عیاشی، ج۱، ص۲۹۳</ref><ref>قمی، ج۱، ص۱۶۲</ref><ref>فخر رازی، ج۱۱، ص۲۸۸</ref> پیامبر(ص) نیز پس از نزول این آیه، حمد و سپاس خداوند را به خاطر کامل شدن دین به جای آورد.<ref>سیوطی، ج۲، ص۲۵۹</ref> با توجه به اینکه در آن زمان حکمی باقی نمانده بود که کامل کننده دین و مأیوس کننده کفار باشد، اعلام ولایت حضرت علی(ع) تنها مسأله‌ای بود که تمام این خصوصیات را دارا بود.<ref>طباطبایی، ج۵، ص۱۶۸-۱۷۵</ref> همانطور که چند روایت به این مسأله اشاره شده است.<ref>عیاشی، ج۱، ص۲۹۳</ref>
confirmed، templateeditor
5,869

ترامیم