"تفسیر امام حسن عسکری (کتاب)" کے نسخوں کے درمیان فرق

تفسیر امام حسن عسکری (کتاب) (ماخذ دیکھیں)

نسخہ بمطابق 10:08، 26 مارچ 2017ء

11,779 بائٹ کا اضافہ ، 26 مارچ 2017ء

م

کوئی خلاصۂ ترمیم نہیں

بصریویکی متن

گمنام صارف

imported>Mabbassi

@@ سطر 21: / سطر 21: @@
 == کتاب کا اعتبار ==
+<!--
+== نقد بر اعتبار کتاب ==
+نخستین منتقد وثاقت تفسیر، [[احمد بن حسین غضائری|احمدبن حسین بن عبیداللّه غضائری]]، معروف به ابن غضائری، بود که در [[الضعفاء]] خود، محمدبن قاسم استرآبادی را فردی ضعیف و کذّاب معرفی کرده و دو فرد مذکور در سلسله سند را ــ که تفسیر را، به نقل از پدرانشان ، از امام حسن عسکری(ع) روایت کرده اند ــ مجهول خوانده است.
+ابن غضائری تفسیر را «موضوع» دانسته و جاعل آن را سهل بن احمدبن عبداللّه دیباجی (متوفی ۳۸۰) معرفی کرده است.<ref>علامه حلّی، ص ۲۵۶ـ۲۵۷؛ آقابزرگ طهرانی، ج ۴، ص ۲۸۸،</ref>
+معتقدان به وثاقت متن تفسیر در نقد کلام ابن غضائری دلایلی آورده اند، از جمله گفته اند که در انتساب متن کتاب الضعفاء به ابن غضائری تردید وجود دارد<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۴، ص ۲۸۸ـ۲۸۹،</ref> و بر اساس متن تفسیر ، ابن سیار و ابویعقوب متن را بدون واسطه از امام روایت کرده اند. همچنین در تفسیر تصریح شده است که پدران این دو بعد از مدتی سکونت در [[سامرا]] به شهر خود بازگشتند<ref>تفسیر امام عسکری (ع) ص ۱۲</ref> و در اسناد روایت کتاب ذکری از پدران آن دو نیست.<ref>تفسیر امام عسکری (ع) ص ۹</ref>
+بنابراین، ذکر نام آنها در برخی روایات دیگر، سهو کاتب است،<ref>آقابزرگ طهرانی ، ج ۴، ص ۲۹۲</ref> اما این مطلب پذیرفتنی نیست ، زیرا نام پدران ابن سیار و ابویعقوب در تمام روایات منقول از این تفسیر در آثار متعدد شیخ صدوق آمده است.<ref>من لا یحضره الفقیه ۱۳۶۱ ش ، ص ۴، ۲۴، ۳۳</ref>
+در باره سهل بن احمد هم [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]،<ref>نجاشی ص ۱۸۶</ref> ضمن معرفی او، وی را از جمله کسانی دانسته که بر آنها خرده ای نیست. [[خطیب بغدادی]]<ref>خطیب بغدادی ج ۹، ص ۱۲۲</ref> تنها به تشیع سهل بن احمد و نمازگزاردن شیخ [[مفید]] (متوفی ۴۱۳) بر جنازه وی اشاره کرده است که این مطلب بر جلالت مکان وی در بین امامیه دلالت دارد.
+نکته جالب توجه دیگر قرار داشتن پدر ابن غضائری در طریق روایت تفسیر با همین سلسله سندِ متداول است.<ref>مجلسی، ج ۱۰۵، ص ۷۸</ref>
+برخی گفته اند که طریق شیخ صدوق در روایت این تفسیر، متعدد است، زیرا در مواردی به جای محمدبن قاسم استرآبادی از محمدبن علی استرآبادی ، در طریق خود از دو راوی تفسیر ، یاد کرده است.<ref>صدوق، ۱۴۱۷، ص ۲۴۰؛ آقابزرگ طهرانی ، ج ۴، ص ۲۸۶، </ref> بعید نیست که این دو، یکی بوده باشند، زیرا ذکر نام جد به جای پدر متداول بوده است.
+همچنین ذکر شده که [[حسن بن خالد برقی]] تفسیری در ۱۲۰ جزء به املای امام حسن عسکری(ع) نگاشته است،<ref>ابن شهرآشوب، معالم العلماء، ص ۳۴</ref> اما [[شیخ طوسی]] (متوفی ۴۶۰) <ref>طوسی، ص ۴۶۲</ref> حسن بن خالد برقی را جزو کسانی دانسته که [[ائمه]] را درک نکرده و از آنان به طور غیرمستقیم روایت کرده اند.
+[[محدث نوری|محدّث نوری]] (متوفی ۱۳۲۰ق)،<ref> نوری ج ۵، ص ۱۸۸</ref> با استناد به گفته [[ابن شهرآشوب]] متوفی (۵۸۸ق) ، قاطعانه تفسیر برقی را طریق دیگر روایت متن تفسیر امام عسکری(ع) دانسته است، اما مشکل پذیرش این قول این است که هیچ روایتی از این تفسیر وجود ندارد که نام برقی در آن ذکر شده باشد.
+همچنین [[آقابزرگ تهرانی]]<ref>آقابزرگ طهرانی ج ۴، ص ۲۸۳ـ ۲۸۵</ref> اشاره کرده که مراد از عسکری در قول [[ابن شهرآشوب]]،[[امام هادی علیه السلام]] است و حسن بن خالد نمی تواند از راویان امام حسن عسکری(ع) باشد.<ref> تستری ، ج ۳، ص ۲۲۸</ref>
+در فهرست نسخه های عکسی و ریز فیلمهای کتابخانه سیدعبدالعزیز طباطبائی (متوفی بهمن ۱۳۷۴) در [[قم]] ، سه نسخه با عنوان تفسیر نگاشته ابوعلی حسن بن خالد برقی معرفی شده است؛<ref>طیار مراغی، ص ۱۴۳۶، ۱۴۴۰، ۱۴۸۹</ref> اما با مراجعه نویسنده مقاله و رؤیت نسخه ها مشخص شد که آنها همین تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) و با همین سلسله سندِ متداول اند و دلیلی برای انتساب این نسخه ها به برقی، حداقل در این نسخه ها، وجود ندارد.
+==ناقلین کتاب ==
+پس از شیخ صدوق ، ابومنصور [[احمد بن علی طبرسی]] در کتاب [[احتجاج طبرسی|احتجاج]] ضمن معرفی منابع خود از تفسیر امام حسن عسکری(ع) یاد کرده، اما به عدم اشتهار آن اشاره نموده و به این دلیل ، سند روایت کتاب را به طور کامل آورده است.<ref>طبرسی ج ۱، ص ۶ـ ۸</ref>
+[[قطب راوندی|سعیدبن هبة اللّه راوندی]] <ref>راوندی ج ۲، ص ۵۱۹ ـ۵۲۱</ref> نیز از این تفسیر ، بدون اشاره به نام آن ، مطلبی نقل کرده است. [[ابن شهرآشوب]] نیز از این تفسیر ، با تصریح به نام آن ولی بدون ذکر سند، مطلبی آورده است.<ref>ابن شهرآشوب ، ج ۱، ص ۹۲</ref>
+[[عبدالجلیل قزوینی]] ، که در حدود ۵۶۰ [[کتاب النقض]] را می نوشته ، از جمله تفاسیر مشهور امامی به تفسیری با عنوان تفسیر امام حسن عسکری(ع) اشاره کرده ، اما چون از این تفسیر مطلبی نقل نکرده است ، نمی توان به طور حتم مقصود وی را همین تفسیر موجود دانست.<ref>عبدالجلیل قزوینی ص ۲۱۲، ۲۸۵</ref>
+== ترجمه ==
+قدیمترین ترجمه فارسی موجود آن، [[آثار الاخیار]] نام دارد که ترجمه ابوالحسن علی بن حسن زواره ای (متوفی ۹۸۴) و ترجمه تمام متن موجود است.<ref>بکائی ، ج ۱، ص ۲</ref>
+قدرت اللّه حسینی شاهمرادی نیز [[سوره حمد|سوره فاتحه]] این تفسیر را با عنوان تفسیر فاتحه الکتاب از امام حسن عسکری(ع) و پژوهشی پیرامون آن ([[تهران]] ۱۴۰۴) با مقدمه ای مبسوط در اثبات و ثاقتِ تفسیر، ترجمه و منتشر کرده است.
+[[سیدحسین بهریلوی]] (بریلوی ؛ متوفی ۱۳۶۱) این تفسیر را به زبان اردو ترجمه کرد و با عنوان آثار حیدری به چاپ رساند.<ref>بکائی ، ج ۱، ص ۳</ref> متن عربی تفسیر چند بار چاپ شده است.<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۴، ص ۲۹۲؛ بکائی، ج ۵، ص ۱۹۰۴</ref> این کتاب، بر اساس شش نسخه خطی و به کوشش [[سیدمحمدباقر ابطحی]]، در ۱۴۰۹ در قم چاپ انتقادی شد.
+-->
+==حوالہ جات==
+{{حوالہ جات|3}}
+<!--
+== منابع ==
+{{ستون آ|2}}
+* صدوق، علی بن محمد بن بابویه، الامالی ، قم ۱۴۱۷.
+* صدوق، علی بن محمد بن بابویه، التوحید، چاپ هاشم حسینی طهرانی، قم، ۱۳۵۷ ش.
+* صدوق، علی بن محمد بن بابویه، معانی الاخبار ، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۱ ش.
+* صدوق، علی بن محمد بن بابویه، من لایحضره الفقیه ، قم ۱۴۱۳.
+* ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم ، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
+* ابن شهرآشوب، معالم العلماء ، نجف ۱۳۸۰/ ۱۹۶۱.
+* ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب ، چاپ هاشم رسولی محلاتی ، قم ] بی تا.
+* رضا استادی، رسالة اخری حول التفسیر المنسوب الی الامام العسکری علیه السلام در الرسائل الاربعة عشرة، چاپ رضا استادی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی ، ۱۴۱۵.
+* محمدحسن بکائی، کتابنامه بزرگ قرآن کریم ،تهران ۱۳۷۴ ش.
+* حسن بن علی (ع) ، امام یازدهم، التفسیرالمنسوب الی الامام ابی محمدالحسن بن علی العسکری، چاپ محمدباقر ابطحی، قم ۱۴۰۹.
+* نگاهی به تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام» ، فصلنامه پژوهشهای قرآنی، ش ۵ ـ۶، بهار و تابستان ۱۳۷۵.
+* محمدکاظم بن عبدالعظیم طباطبائی یزدی ، العروة الوثقی، بیروت ۱۴۰۹.
+* احمدبن علی طبرسی ، الاحتجاج ، چاپ ابراهیم بهاری و محمد هادی به ، قم ۱۴۱۳.
+* محمدبن حسن طوسی ، رجال الطوسی ، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱.
+* محمود طیارمراغی ، «فهرست نسخه های عکسی و میکروفیلم های کتابخانه محقق طباطبائی» ، در المحقق الطباطبائی فی ذکراه السنویة الاولی ' ، ج ۳، قم: آل البیت، ۱۴۱۷.
+* عبدالجلیل قزوینی ، نقض ، چاپ جلال الدین محدّث ارموی، تهران ۱۳۵۸ ش.
+* حسن بن یوسف علامه حلّی ، رجال العلامة الحلّی، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، نجف ۱۳۸۱/۱۹۶۱، چاپ افست قم ۱۴۰۲.
+* سعیدبن هبة اللّه قطب راوندی ، الخرائج و الجرائح ، قم ۱۴۰۹.
+* مجلسی.
+* احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی، چاپ موسوی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
+* حسین بن محمدتقی نوری، خاتمة مستدرک الوسائل ، قم ۱۴۱۵ـ۱۴۲۰.
+{{ستون خ}}
+-->
+==بیرونی روابط==
+* منبع مقالہ: [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3705 دانشنامہ جہان اسلام]
+* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120326103030-1085-6.pdf سند تفسیر منسوب بہ امام حسن عسکری (ع)]
+*[http://pdf.lib.eshia.ir/94784/1/1 متن تفسیر منسوب بہ امام حسن عسکری(ع)]
 [[en:Tafsir al-Imam al-Hasan al-'Askari (a) (book)]]
 [[id:Tafsir Imam Hasan Askari As]]
 [[fa:تفسیر امام حسن عسکری (ع)]]