گمنام صارف
"حدیث قرطاس" کے نسخوں کے درمیان فرق
م
←حدیث کا متن اور مضمون
imported>Mabbassi |
imported>Mabbassi |
||
| سطر 38: | سطر 38: | ||
<!-- | <!-- | ||
==منابع حدیث== | ==منابع حدیث== | ||
=== منابع اهل سنت === | === منابع اهل سنت === | ||
حدیث | یہ حدیث [[اهل سنت]] کے بہتسے معتبر مآخذوں میں مذکور ہوئی ہے مثلا: | ||
* [[صحیح بخاری]] | * [[صحیح بخاری]] کےاب میں پانچ مقامات پر آئی جن میں سے دو مقام پر [[عمر بن خطاب|عمر]] کا نام آیا ہے ۔<ref>صحیح البخاری، ج۱، ص۳۷.</ref> <ref>صحیح البخاری، ج۴، ص۳۱.</ref> <ref>صحیح البخاری، ج۴، ص۶۶.</ref> <ref>صحیح البخاری، ج۵، صص۱۳۷-۱۳۸.</ref> <ref>صحیح البخاری، ج۷، ص۹.</ref> | ||
* [[صحیح مسلم]] | * [[صحیح مسلم]] میں تین جگہ پر : ایک مقام پر حضرت عمر کا نام آیا ہے <ref>صحیح مسلم، ج۵، ص۷۵.</ref> <ref>صحیح مسلم، ج۵، ص۷۶.</ref> <ref>صحیح مسلم، ج۵، ص۷۶.</ref> | ||
* [[مسند احمد]] | * [[مسند احمد]] ایک مقام پر :کہنے والے کے نام کی طرف اشارہ نہیں ہوا ۔<ref>مسند الامام احمد بن حنبل، ج۲، ح۱۹۶۳، ص۴۵. </ref> | ||
* [[سنن بیهقی]] | * [[سنن بیهقی]] ایک جگہ نقل ہوا ہے :کہنے والے کے نام نہیں آیا ۔<ref>البیهقی، السنن الکبری، ج۹، ص۲۰۷.</ref> | ||
* [[الطبقات الکبری|طبقات ابن سعد]] | * [[الطبقات الکبری|طبقات ابن سعد]] آٹھ جگہ آیا ہے : تین جگہ حضرت عمر کا نام آیا ہے <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۲۴۲.</ref> <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۲۴۲.</ref> <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۲۴۳.</ref> <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۲۴۳.</ref> <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، صص۲۴۴-۲۴۳.</ref> <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۲۴۴.</ref> <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۲۴۴.</ref> <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، صص۲۴۴-۲۴۵.</ref> | ||
=== | ===شیعہ مآخذ=== | ||
*[[شیخ مفید]] | *[[شیخ مفید]] کی [[الارشاد]]<ref>شیخ مفيد، الإرشاد، ج۱، ص۱۸۴</ref> و [[اوائل المقالات]]<ref>شیخ مفید، اوائل المقالات، ص۴۰۶</ref> | ||
* [[محمد بن ابراهیم نعمانی|نعمانی]] | * [[محمد بن ابراهیم نعمانی|نعمانی]] کی کتاب [[کتاب الغیبة (نعمانی)|الغیبة]]<ref>نعماني الغيبة، ص ۸۱-۸۲</ref> | ||
*[[ابن شهر آشوب]] | *[[ابن شهر آشوب]] کی [[مناقب آل ابی طالب (کتاب)|المناقب]]<ref>ابن شهرآشوب، المناقب، ج۱، ص۲۳۶</ref> | ||
== موضعگیریها == | == موضعگیریها == | ||
=== | === شیعہ مؤقف=== | ||
علمائے شیعہاس واقعہ کو بہت بڑی مصیبت سمجھتے ہیں ، کیونکہ یہ واقعہ مسلمانوں کو گمراہی سے بچانے سے کیلئے رسول اللہ کے وصیت لکھنے میں رکاوٹ بنا۔ <ref>جوہري، مقتضب الأثر، ص1</ref> اہل سنت کے بعض مآخذوں میں بھی آیا ہے کہ عبد اللہ بن عباس رسول اللہ کی وصیت میں رکاوٹ کو ایک عظیم مصیبت سمجھتے اور گریہ کرتے تھے۔<ref>صحیح البخاری، ج۵، صص۱۳۷-۱۳۸؛ صحیح مسلم، ج۵، ص۷۶.</ref> | |||
[[شرف الدین عاملی]] | [[شرف الدین عاملی]] [[المراجعات]] میں قرآنی آیات کے تناظر میں حضرت عمر پر چند اعتراض کرتے ہیں ان میں سے:<ref>شرف الدین، المراجعات، ص۲۴۴؛ ترجمه فارسی: مناظرات، ص۴۳۵.</ref> | ||
# | # رسول خدا(ص) کے حکم کی نافرمانی اور رسول کی مخالفت ۔ | ||
# | # اس سے ظاہر ہوتا ہے کہ گویا حضرت عمر رسول اللہ سے زیادہ دانا تر ہے۔ | ||
# نسبت | # رسول کی نسبت ہذیان گوئی کا الزام لگانا۔ | ||
شیعوں کے نزدیک حضرت عمر کا یہ رویہ قرآن کی بہت سی آیات کے مخالف تھا مثلا: | |||
*{{ | *<font color=green>{{حدیث|وَمَا آتَاکمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکمْ عَنْهُ فَانتَهُوا[[سورہ حشر]]|آیت ۷}}</font> | ||
*{{ | جو کچھ رسول تمہیں دے اسے لے لو اور جس سے منع کرے اس سے رک جاؤ۔ | ||
*<font color=green>{{حدیث|مَا ضَلَّ صَاحِبُکمْ وَمَا غَوَیٰ ﴿۲﴾ وَمَا ینطِقُ عَنِ الْهَوَیٰ ﴿۳﴾ إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْی یوحَیٰ ﴿۴﴾ عَلَّمَهُ شَدِیدُ الْقُوَیٰ ﴿۵﴾[[سورہ نجم]]}}</font> | |||
=== | ===اہل سنت مؤقف=== | ||
[[اهل سنت]] علما اس واقعے کی توجیہ کے در پے ہوئے ہیں مثلا: | |||
* | * بعض اس واقعے کو متون اصلی میں مذکور ہونے کے باوجود اسے ضعیف اور معتبر سمجھتے ہیں ۔ | ||
* | * بعض اس حدیث کا ایک اور معنا ذکر کرتے ہیں ۔ مثلا: «ہجر» کا مادہ چھوڑنے اور تک کرنے کے معنا میں ہے اور اس سے حضرت عمر کی مراد یہ تھی کہ پیغمبر ہمیں چھوڑ رہے ہیں یا حضرت عمر کی گفتگو استفہام انکاری ہے یعنی پیغمبر ہذیان نہیں کہتا ہے ؟ | ||
* | *عمر کا قرآن کو کافی سمجھنا اسکی قوت فقہ اور دقت نظر کا بیان گر ہے ۔ | ||
* | *بعض مآخذوں کے مطابق ایک شخص نہیں کئی افراد مراد ہیں ۔ | ||
== | == پیامبر(ص) کا مقصود == | ||
<!-- | |||
بنابر نظر علمای شیعه، با توجه به حدیث دوات که پیامبر(ص) فرمود: '''«قلم و کاغذی بیاورید که نوشتهای برایتان بنویسم که پس از آن گمراه نشوید»'''، و با توجه به [[حدیث ثقلین]] که پیامبر(ص) فرمود: '''«من در میان شما دو چیز را باقی میگذارم که مادام که به آنها بیاویزید گمراه نشوید؛ کتاب خدا و اهل بیتم»'''، غرض هر دو حدیث یکی است و هدف پیامبر(ص) تاکید بر [[خلافت]] [[علی(ع)]] بوده است. به اعتقاد عالمان شیعه، قصد پیامبر این بوده که امامت و خلافت را برای عترت خود استوار نماید که چون برخی از حاضران بدین امر پی بردند، مانع آن شدند.<ref>شرف الدین، المراجعات، ص۲۴۵؛ ترجمه فارسی: مناظرات، ص۴۳۶.</ref> [[خلیفه دوم]] نیز در گفتگویی که میان او و ابن عباس نقل شده، تصریح میکند که: پیامبر(ص) در بیماریاش میخواسته نام علی(ع) را برای خلافت پس از خویش به زبان بیاورد ولی من از روی دلسوزی نسبت به [[اسلام]] و حفظ آن، مانع شدم.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۲، صص ۲۰-۲۱.</ref> | بنابر نظر علمای شیعه، با توجه به حدیث دوات که پیامبر(ص) فرمود: '''«قلم و کاغذی بیاورید که نوشتهای برایتان بنویسم که پس از آن گمراه نشوید»'''، و با توجه به [[حدیث ثقلین]] که پیامبر(ص) فرمود: '''«من در میان شما دو چیز را باقی میگذارم که مادام که به آنها بیاویزید گمراه نشوید؛ کتاب خدا و اهل بیتم»'''، غرض هر دو حدیث یکی است و هدف پیامبر(ص) تاکید بر [[خلافت]] [[علی(ع)]] بوده است. به اعتقاد عالمان شیعه، قصد پیامبر این بوده که امامت و خلافت را برای عترت خود استوار نماید که چون برخی از حاضران بدین امر پی بردند، مانع آن شدند.<ref>شرف الدین، المراجعات، ص۲۴۵؛ ترجمه فارسی: مناظرات، ص۴۳۶.</ref> [[خلیفه دوم]] نیز در گفتگویی که میان او و ابن عباس نقل شده، تصریح میکند که: پیامبر(ص) در بیماریاش میخواسته نام علی(ع) را برای خلافت پس از خویش به زبان بیاورد ولی من از روی دلسوزی نسبت به [[اسلام]] و حفظ آن، مانع شدم.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۲، صص ۲۰-۲۱.</ref> | ||