مندرجات کا رخ کریں

"مصحف عثمانی" کے نسخوں کے درمیان فرق

م
کوئی خلاصۂ ترمیم نہیں
مکوئی خلاصۂ ترمیم نہیں
سطر 16: سطر 16:
اس مشکل کو دور کرنے کیلئے [[عثمان بن عفان|عثمان بن عَفّان]] نے چار نفر پر مشتمل ایک گروہ کی ذمہ داری لگائی کہ وہ قرآن کے موجودہ صحیفوں میں تحقیق و تفحص کے بعد ایک نسخہ اینجاد تدویں کریں۔<ref>حجتی، پژوہشی در تاریخ قرآن کریم، ۱۳۶۸ش، ص۴۳۹و۴۴۰؛ معرفت، التمہید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۳۸و۳۳۹۔</ref> اس نسخے کی تدوین کے بعد انہوں نے اسلامی مناطق میں موجود قرآن کریم کے تمام نسخوں کو جمع کرنے اور انہیں نابود کرنے کا حکم دیا۔<ref>معرفت، التمہید،  ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۴۶؛ حجتی، پژوہشی در تاریخ قرآن کریم، ۱۳۶۸ش، ص۴۴۰۔</ref>
اس مشکل کو دور کرنے کیلئے [[عثمان بن عفان|عثمان بن عَفّان]] نے چار نفر پر مشتمل ایک گروہ کی ذمہ داری لگائی کہ وہ قرآن کے موجودہ صحیفوں میں تحقیق و تفحص کے بعد ایک نسخہ اینجاد تدویں کریں۔<ref>حجتی، پژوہشی در تاریخ قرآن کریم، ۱۳۶۸ش، ص۴۳۹و۴۴۰؛ معرفت، التمہید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۳۸و۳۳۹۔</ref> اس نسخے کی تدوین کے بعد انہوں نے اسلامی مناطق میں موجود قرآن کریم کے تمام نسخوں کو جمع کرنے اور انہیں نابود کرنے کا حکم دیا۔<ref>معرفت، التمہید،  ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۴۶؛ حجتی، پژوہشی در تاریخ قرآن کریم، ۱۳۶۸ش، ص۴۴۰۔</ref>


==زمان تدوین==<!--
==زمان تدوین==
در خصوص زمان گردآوری مُصحَف عثمانی، اختلاف‌نظر ہست۔ ابن‌حَجَر عسقلانی مُحدِّث [[مذہب شافعی|شافعی‌مذہب]] قرن‌ہای ہشتم و نہم قمری، آن را در سال ۲۵ قمری دانستہ است؛<ref>معرفت، التمہید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۴۳۔</ref> اما بہ گفتہ ابن‌اثیر، مورخ قرن‌ہای ششم و ہفتم قمری، در سال ۳۰ قمری روی دادہ است۔<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۳۳؛ معرفت، التمہید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۴۳۔</ref> برخی از پژوہشگران [[علوم قرآنی]] با استناد بہ شواہدی، تدوین مصحف در سال ۳۰ قمری را نادرست شمردہ‌اند۔<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۳۳؛ معرفت، التمہید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ۳۴۴و۳۴۵۔</ref> ازجملۂ آن شواہد این است کہ سعید بن عاص، از اعضای گروہ تدوین مصحف عثمانی، از سال ۳۰ تا سال ۳۴ قمری در [[مدینہ]] حضور نداشتہ است۔<ref>معرفت، التمہید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ۳۴۴و۳۴۵؛ رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۳۳۔</ref>
مُصحَف عثمانی کی تدوین کی تاریخ کے بارے میں اختلاف‌ پایا جاتا ہے۔ ابن‌حَجَر عسقلانی کے مطابق یہ کام سنہ 25 ہجری کو انجام پایا؛<ref>معرفت، التمہید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۴۳۔</ref> لیکن ابن‌اثیر کا عقیدہ ہے کہ یہ کام سنہ 30 ہجری میں انجام پایا تھا۔<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۳۳؛ معرفت، التمہید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۴۳۔</ref> [[علوم قرآن]] کے بعض ماہرین تارخی قرائن و شواہد کے ساتھ استناد کرتے ہوئے سنہ 30 ہجری کی تاریخ کو نادرست قرار دیتے ہیں۔<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۳۳؛ معرفت، التمہید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ۳۴۴و۳۴۵۔</ref> ان قرائن میں سے ایک یہ ہے کہ مصحف عثمانی کی تدوین کے اصلی ارکان میں سے ایک رکن سعید بن عاص سنہ 30 سے 34 ہجری کے درمیانی عرصے میں [[مدینہ]] میں ہی نہیں تھے۔<ref>معرفت، التمہید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ۳۴۴و۳۴۵؛ رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۳۳۔</ref>


بہ عقیدہ اینان سال آغاز تدوین قرآن، ۲۵<ref>معرفت، التمہید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ۳۴۵</ref> یا اواخر ۲۴ و اوایل ۲۵ قمری<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۳۳و۴۳۵۔</ref> است۔ پایان آن را ہم سال ۳۰ قمری می‌دانند۔<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۳۵۔</ref>
ان محققین کے مطابق مصحف عقمانی کی تدوین کا آغاز سنہ 25 ہجری <ref>معرفت، التمہید، ۱۴۱۲ق، ج۱، ۳۴۵</ref> یا سنہ 24 ہجری کے اواخر یا 25 ہجری کے اوائل<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۳۳و۴۳۵۔</ref> میں اور اس کا اختتام سنہ 30 ہجری میں ہوا ہے۔<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۳۵۔</ref>


==جمع‌آورندگان==
==جمع‌ کرنے والے==<!--
درخصوص فرد یا افراد مسئول تدوین مُصحَف عثمانی، گزارش‌ہای متفاوتی در دست است۔ برخی تنہا [[زید بن ثابت]] را مأمور این کار دانستہ‌اند، جمعی علاوہ بر او سعید بن عاص را ہم در این کار دخیل شمردہ‌اند، گروہی اُبَیّ را نیز بہ این دو افزودہ‌اند،<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۱۷۔</ref> بعضی از گروہی پنج‌نفرہ نام بردہ‌اند و کسانی دوازدہ‌نفر از [[قریش]] و [[انصار]] را مجری آن دانستہ‌اند۔<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۱۹۔</ref>
درخصوص فرد یا افراد مسئول تدوین مُصحَف عثمانی، گزارش‌ہای متفاوتی در دست است۔ برخی تنہا [[زید بن ثابت]] را مأمور این کار دانستہ‌اند، جمعی علاوہ بر او سعید بن عاص را ہم در این کار دخیل شمردہ‌اند، گروہی اُبَیّ را نیز بہ این دو افزودہ‌اند،<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۱۷۔</ref> بعضی از گروہی پنج‌نفرہ نام بردہ‌اند و کسانی دوازدہ‌نفر از [[قریش]] و [[انصار]] را مجری آن دانستہ‌اند۔<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۴۱۹۔</ref>


سطر 74: سطر 74:


-->
-->
==حوالہ جات==
==حوالہ جات==
{{حوالہ جات|2}}
{{حوالہ جات|2}}
confirmed، templateeditor
8,854

ترامیم