مندرجات کا رخ کریں

"عبد اللہ بن مسعود" کے نسخوں کے درمیان فرق

م
imported>Mabbassi
imported>Mabbassi
سطر 83: سطر 83:
<!--
<!--
=== اہل سنت===
=== اہل سنت===
* ابن مسعود به عنوان یکی از بزرگان [[صحابه]] شناخته شده و در آثار محدثان بزرگ ایشان می‌توان ذیل عنوان «‌فضائل عبد اللہ بن مسعود‌» روایات زیادی را در مدح او ملاحظه کرد.<ref>ر.ک:بخاری، ج۲، ص۳۰۷؛ مسلم، ج۴، صص۱۹۱۰- ۱۹۱۴؛ ترمذی، ج۵۴، صص۶۷۲ -۶۷۴؛ ابن ماجہ، ج۱، ص۴۹؛ حاکم نیشابوری، ج۳، صص۳۱۲-۳۲۰</ref>
* اہل سنت کے ہاں ابن مسعود ایک بزرگ [[صحابی]] کی حیثیت سے پہچانا جاتا ہے اور انکے ہاں  '''فضائل عبد اللہ بن مسعود‌''' کے نام سے کتاب تالیف ہوئی جس میں اسکی مدح کی روایات مذکور ہوئی ہیں ۔ <ref>ر.ک:بخاری، ج۲، ص۳۰۷؛ مسلم، ج۴، صص۱۹۱۰- ۱۹۱۴؛ ترمذی، ج۵۴، صص۶۷۲ -۶۷۴؛ ابن ماجہ، ج۱، ص۴۹؛ حاکم نیشابوری، ج۳، صص۳۱۲-۳۲۰</ref>
* در یک متن غیر مشهور از حدیث «‌[[عشره مبشره]]‌» ابن مسعود در زمره آن ۱۰ تن شمرده شده است، <ref>حاکم نیشابوری، ج۳، صص۳۱۶- ۳۱۷</ref> ولی این متن نزد محدثان جدی تلقی نشده است.
*[[عشره مبشره]]‌ کے نام سے غیر مشہور حدیث میں ابن مسعود کا نام آیا ہے۔  <ref>حاکم نیشابوری، ج۳، صص۳۱۶- ۳۱۷</ref> لیکن محدثین نے یہ حدیث زیادہ قابل توجہ قرار نہیں پائی ہے ۔


'''از دیدگاه متکلمان اهل سنت'''
'''اہل سنت متکلمین '''


*برخی متکلمان از مذاهب مختلف با طرح مسأله کتک خوردن ابن مسعود توسط [[عثمان بن عفان|عثمان]]، او را مورد انتقاد قرار داده‌اند که نسبت به شخصیتی همچون ابن مسعود رفتاری ناشایست داشته است. از آن جمله می‌توان [[ابراہیم نظّام]] و [[ابوجعفر اسکافی]] از [[معتزله]]، [[ابوالقاسم کوفی]]، [[سید مرتضی|سیدمرتضی]] و صاحب الایضاح از امامیه و [[ابویعقوب یوسف ورجلانی]] از [[اباضیه|اباضیه]] را نام برد.<ref>ر.ک: شهرستانی، ج۱، ص۵۹؛ اسکافی، ص۲۲، جاهای مختلف؛ ابوالقاسم کوفی،ص ۶۱؛ سید مرتضی، ج۴، صص۲۷۹-۲۸۶؛ الایضاح، صص۲۶- ۲۸؛ شماخی، ج۱، صص۳۴، ۳۷</ref>
*مختلف مذاہب تعلق رکھنے والے بعض متکلمین نے  [[عثمان بن عفان|عثمان]] ابن مسعود کی پٹائی کے معاملے کو تنقید کا نشانہ بنایا اور ابن مسعود جیسی شخصیت کے ساتھ اس طرح کے برتاؤ کو ناشائستہ قرار دیا ہے ۔ان ناقدین میں سے معتزلہ مکتب کے  ابراہیم نظّام اور ابوجعفر اسکافی ، امامیہ سے [[ابوالقاسم کوفی]]، [[سید مرتضی|سیدمرتضی]] و صاحب الایضاح اور از [[اباضیہ|اباضیہ]] سے ابویعقوب یوسف ورجلانی کے نام لئے جا سکتے ہیں ۔ <ref>ر.ک: شہرستانی، ج۱، ص۵۹؛ اسکافی، ص۲۲، مختلف مقامات ؛ ابوالقاسم کوفی،ص ۶۱؛ سید مرتضی، ج۴، صص۲۷۹-۲۸۶؛ الایضاح، صص۲۶- ۲۸؛ شماخی، ج۱، صص۳۴، ۳۷</ref>
*برخی از افراطیان [[معتزله|معتزله]] چون [[ابراہیم نظّام]] و [[ضرار بن عمرو]] در امانت ابن مسعود در نقل از [[پیامبر(ص) |پیامبر(ص)]] تردید نموده‌اند. نظّام پاره‌ای از روایات او را انکار نموده و ضرار بن عمرو مصحف و قرائت وی را مورد حمله قرار داده است.<ref>ر.ک:اشعری، ص۱۰۵</ref>
* [[معتزلہ|معتزلہ]] کے متشدد علما جیسے ابراہیم نظّام و ضرار بن عمرو نے رسول اکرم سے حدیث نقل کرنے میں ابن مسعود کی امانت میں تردید کی ہے ۔ نظّام نے اس سے منقول بعض روایات کا انکار کیا جبکہ  ضرار بن عمرو نے اسکے مصحف اور قرائت کو تنقید کا نشانہ بنایا ۔<ref>ر.ک:اشعری، ص۱۰۵</ref>


===نزد شیعیان===
===اہل تشیع===
ابن مسعود همواره به عنوان یکی از بزرگان [[صحابه]] مورد احترام شیعیان بوده است. تنها از متقدمان [[فضل بن شاذان نیشابوری|فضل بن شاذان نیشابوری]] از این جهت که وی با خلفا رابطه‌ای دوستانه داشته، او را مورد نکوهش قرار داده است، <ref>ر.ک:طوسی، اختیار، ص۳۸</ref> اما در بسیاری از آثار [[امامیه]] روایت ابن مسعود مورد توجه قرار گرفته و به ویژه احادیثی در تأیید فضایل [[اهل بیت(ع) |اهل بیت(ع)]] و مسائل مربوط به [[امامت]] از او نقل شده است، به عنوان نمونه حدیث مشهور «‌[[نقباء اثناعشر]]‌» را باید یاد کرد که در آثار امامیه بسیار مورد توجه قرار گرفته و در اثبات امامت [[امامان شیعه|۱۲ امام]](ع) بدان استناد شده است.<ref>ر.ک:ابن بابویہ، الخصال، صص۴۶۶- ۴۶۸، کمال الدین، صص۲۷۰-۲۷۱، ۲۷۹؛ نعمانی، صص۶۳، ۷۴- ۷۵؛ خزاز، صص۲۳-۲۷</ref> حتی گاهی در روایات امامیه احادیثی به چشم می‌خورد که نشان دهنده [[تشیع]] ابن مسعود است.<ref>ر.ک:استرآبادی، ج۲، صص۶۱۰ -۶۱۲</ref>
اہل تشیع کے نزدیک ابن مسعود ایک بزرگ  [[صحابی]] کی حیثیثت سے قابل احترام ہے ۔صرف متقدمین میں سے [[فضل بن شاذان نیشابوری|فضل بن شاذان نیشابوری]] نے خلفا کے ساتھ دوستانہ روابط کی وجہ سے اسکی مذمت کی ہے ۔  <ref>ر.ک:طوسی، اختیار معرفۃ الرجال، ص۳۸</ref> لیکن  شیعوں کے حدیثی آثار میں اسکی روایات  خاص طور پر  [[اہل بیت(ع) |اہل بیت(ع)]] کے فضائل اور  [[امامت]] سے مربوط مسائل کی روایات مورد عنایت ارار رہی ہیں جیسا کہ [[نقباء اثناعشر]]‌ کی مشہور حدیث سے امامت کے اثبات کیلئے اس سے استناد کیا گیا ہے ۔ <ref>ر.ک:ابن بابویہ، الخصال، صص۴۶۶- ۴۶۸، کمال الدین، صص۲۷۰-۲۷۱، ۲۷۹؛ نعمانی، صص۶۳، ۷۴- ۷۵؛ خزاز، صص۲۳-۲۷</ref> یہانتک کہ اس کی بعض روایات اس کے شیعہ کی بیان گر ہیں ۔ <ref>ر.ک:استرآبادی، ج۲، صص۶۱۰ -۶۱۲</ref>


==فرقه‌های منتسب به ابن مسعود==
==فرقے==
* [[محمد بن محبوب |ابوعبد اللہ محمد بن محبوب]] و [[ابن سلام]] از عالمان مشهور اباضی در سده ۳ق، ابن مسعود را در شمار اصحابی آورده‌اند که [[اباضیه]] تعالیم خود را از آنان گرفته‌اند.<ref>ر.ک:کندی، ج۱، ص۶۴؛ ابن سلام، صص۷۵-۷۶</ref>
* اباضیہ فرقے کے محمد بن محبوب ابو عبد اللہ اور ابن سلام نے ۳ق میں ابن مسعود کو ان صحابہ سے شمار کیا ہے کہ جن سے اباضیہ فرقے نے اپنی تعلیمات اخذ کی ہیں ۔<ref>ر.ک:کندی، ج۱، ص۶۴؛ ابن سلام، صص۷۵-۷۶</ref>
* در نیمه اول سده ۲ق در شمال [[افریقا]] فرقه [[عمریه]] توسط [[عیسی بن عمیر]] تأسیس شد که برخلاف دیگر اباضیان، مذهب خود را به ابن مسعود منتسب می‌کردند و حتی در مورد [[قرآن]]، مصحف او را اساس می‌دانستند.<ref>ر.ک:درجینی، ج۱، ص۴۷؛ ۲ EI، ذیل «‌اباضیه‌» </ref>
* در نیمه اول سده ۲ق کے پہلے پندرہ سالوں یں  شمال [[افریقا]] میں  [[عمریہ]] فرقہ  [[عیسی بن عمیر]] کے ہاتھوں تاسیس ہوا جنہوں نے اباضیہ کے برعکس اپنے مذہب کو ابن مسعود سے منسوب کیا حتا کہ  [[قرآن]] کے معاملے میں اسکے مصحف کو بنیادی حیثیت دیتے تھے۔<ref>ر.ک:درجینی، ج۱، ص۴۷؛ ۲ EI، ذیل «‌اباضیه‌» </ref>
-->


== حوالہ جات ==
== حوالہ جات ==
گمنام صارف