مندرجات کا رخ کریں

"کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد (کتاب)" کے نسخوں کے درمیان فرق

م
کوئی خلاصۂ ترمیم نہیں
imported>Mabbassi
imported>Mabbassi
مکوئی خلاصۂ ترمیم نہیں
سطر 3: سطر 3:
== معرفی ==
== معرفی ==
<!--
<!--
کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، کتابی است کلامی. مصحح این کتاب در معرفی آن چنین نوشته است:
کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد ایک کلامی کتاب ہے اس  کی تصحیح کرنے والے نے اس کتاب کے تعارف میں لکھا :
::کتاب «[[تجرید الاعتقاد]]» تألیف سلطان المحققین [[خواجه نصیر الدین طوسی]]، اصل کتاب‌های کلامی و پیشگام آنهاست. این کتب با زیباترین ترتیب و بهترین نظام مسائلی اساسی را در بردارد که قبل از آن در هیچ کتابی نبوده است و بعد از آن نیز مانند آن نیاورده‌اند، بلکه همگی روزی‌خوار آن هستند.


::و «کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد» تألیفِ علامۀ علی الاطلاق،<ref>مقصود، علامه حلّی است.</ref> بهترین و اولین شرح بر آن است...<ref>حسن‌زاده، در: علامه حلی، ص۵</ref>
::کتاب [[تجرید الاعتقاد]]  سلطان المحققین [[خواجہ نصیر الدین طوسی]] کی کتاب کلامی کتابوں کی اصل اور برتر کتاب ہے ۔یہ کتاب زیبا ترین ترتیب اور ایسے بہترین بنیادی مسائل پر مشتمل ہے کہ جو اس سے پہلے کسی کتاب میں موجود نہیں تھے اور نہ اس کے بعد کسی نے اسکی مانند ذکر کئے ہیں بلکہ سب نے اسی سے فائدہ اٹھایا ہے ۔
::و '''کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد''' علامہ علی الاطلاق  <ref> اس سے علامہ حلّی مراد ہیں</ref> بہترین اور اس پر لکھی جانے والی سب سے پہلی شرح ہے  ...<ref>حسن‌زاده: علامہ حلی، ص۵</ref>


روش این شرح، به شیوه‌ی «قال اقول» است، یعنی شارح، متن تجرید الاعتقاد را با قال (=گفت)، و شرح خود را با اقول (=می‌گویم) مشخص کرده است.<ref>ر.ک: متن کتاب</ref>
یہ کتاب '''قال اقول''' کی روش کے مطابق لکھی گئی ہے یعنی شارح [[تجرید الاعتقاد]] کے متن کو قال (اس نے کہا) کے ساتھ ذکر کرتا ہے اور اپنی وضاحت کو '''اقول''' (میں کہتا ہوں) کے ساتھ واضح کرتا ہے ۔ <ref>ر.ک: متن کتاب</ref>


== مؤلف ==
== مؤلف ==
{{اصلی|علامه حلی}}
{{اصلی|علامہ حلی}}
ابومنصور جمال‌الدین، حسن بن یوسف بن مطهّر حلّی (۶۴۸-۷۲۶ قمری) معروف به علامه حلّی، از [[:رده:علمای شیعه قرن8(قمری)|علمای شیعه قرن هشتم قمری]] است.
ابومنصور جمال‌الدین، حسن بن یوسف بن مطہّر حلّی (۶۴۸-۷۲۶ قمری) ہے جو  علامہ حلّی کے نام سے معروف ہے اور وہ آٹھویں صدی ہجری کے شیعہ علماء میں سے ہت ۔
مناظرات و آثار او موجب گرایش [[اولجایتو|سلطان محمد خدابنده]] به [[تشیع]] و رواج مذهب شیعه در ایران گردید. علامه حلی دارای تالیفات بسیاری در علوم [[فقه]]، [[اصول]]، [[کلام|عقاید]]، فلسفه، منطق، [[دعا]] و... است از جمله [[تبصرة المتعلمین فی احکام الدین]]، کشف المراد، [[نهج الحق و کشف الصدق]]، [[باب حادی عشر]]، [[خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال]]، [[الجوهر النضید]]. او نخستین کسی بود که به علت فضل و دانش بسیارش با لقب [[آیت الله]] خوانده شد.


== انگیزۀ تألیف ==
اس کے مناظرات اور اسکے آثار  کی وجہ سے '''سلطان محمد خدابنده''' نے  [[تشیع]] کی جانب رجحان پیدا کیا اور ایران میں مذہب تشیعہ کے رواج کا سبب بنا ۔  علامہ حلی  [[فقہ]]، [[اصول]]، [[کلام|عقائد]]، فلسفہ، منطق، [[دعا]] ،... جیسے مختلف علوم میں صاحب آثار تھا ۔ان میں سے  [[تبصرة المتعلمین فی احکام الدین]]، کشف المراد، [[نہج الحق و کشف الصدق]]، [[باب حادی عشر]]، [[خلاصۃ الاقوال فی معرفۃ الرجال]]، [[الجوہر النضید]] ہیں. اسے اسکے  فضل و دانش کی بنیاد پر سب سے پہلے  [[آیت الله]] کے لقب سے یاد کیا گیا ۔
شارح در مقدمه انگیزه خود را از اقدام به شرح این کتاب چنین توضیح داده است:
::اینک که به توفیق الاهی از نصیر الملة و الحق [[خواجه نصیر طوسی|محمد بن محمد بن حسن طوسی]] بهره بردم.... دریافتم که کتاب او به نام تجرید الاعتقاد به غایت مقصود بار یافته است و همۀ مسائل [[کلام|علم کلام]] را با رساترین نظام در خود جمع کرده است چنان که در خطبه و دیباچه کتاب آمده است. اما متن آن بسیار خلاصه و معانی بسیار را در خود جای داده است تا آنجا که محصلان از ادراک آن و جویندگان از فهم معانی آن عاجزند. پس این کتاب را با نام کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد تألیف کردم تا مسائل مبهم آن را توضیح دهم و مشکلات آن را آشکار گردانم...<ref>علامه حلی، ص۲۴</ref>


== مروری بر مطالب کتاب ==
== سبب  تألیف ==
این کتاب از ۶ بخش (مقصد) تشکیل شده است.
شارح نے کتاب میں مقدمے میں اس کتاب کی تالیف کا سبب بیان کرتے ہوئے کہا :
::مجھے یہ توفیق الہی حاصل ہوئی کہ میں  نصیر الملت و الحق [[خواجہ نصیر طوسی|محمد بن محمد بن حسن طوسی]] سے کسب فیض کیا.... میں نے دیکھا کہ اسکی کتاب ''' تجرید الاعتقاد''' نہایت مفید ہے  اور جس میں  مصنف نے بہترین ترتیب  کے ساتھ  [[کلام|علم کلام]] کے تمام مسائل کی جمع آوری کی ہے جیسا کہ اس کتاب کے خطبے اور دیباچے میں بیان ہوا ہے ۔ لیکن اس کا متن نہایت مختصر ہے جو اپنے اندر بہت زیادہ معانی کو سمئے ہوئے ہے یہانتک کہ علم کلام پڑھنے والے انہیں درج کرنے اور انے معانی سمجھنے سے عاجز ہیں ۔ پس اس لئے میں نے کتاب کو بنام ''' کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد''' تالیف کیا ہے تا کہ '''تجرید الاعتقاد'''  کے مبہم مسائل کی توضیح بیان کروں اور اس کے مشکل مقامات کو واضح کروں ...<ref>علامہ حلی، ص۲۴</ref>


=== بخش اول: امور عامه ===
== مطالب کتاب  ==
یہ کتاب بھی تجرید الاعتقاد کی طرح چھ مقصدوں پر مشتمل ہے ۔
 
=== پہلا اول: امور عامہ ===
عنوان بخش اول کتاب امور عامه است و مشتمل بر این فصول است:
عنوان بخش اول کتاب امور عامه است و مشتمل بر این فصول است:
فصل اول: وجود و عدم
فصل اول: وجود و عدم
سطر 50: سطر 51:
== شرح و حاشیه ==
== شرح و حاشیه ==
بر کتاب کشف المراد شروح و حاشیه‌های متعددی نگاشته شده است. برخی از این شروح عبارتند از:
بر کتاب کشف المراد شروح و حاشیه‌های متعددی نگاشته شده است. برخی از این شروح عبارتند از:
# شرح کشف مراد فی شرح تجرید الاعتقاد به عربی، از مؤلفی ناشناخته: این اثر شرحی است بر کشف المراد [[علامه حلی]] که فقط بخشی از کتاب در نسخه شناخته شده از آن آمده و به دلیل افتادگی آغاز و انجام، معلوم نشد از کیست.
# شرح کشف مراد فی شرح تجرید الاعتقاد به عربی، از مؤلفی ناشناخته: این اثر شرحی است بر کشف المراد [[علامہ حلی]] که فقط بخشی از کتاب در نسخه شناخته شده از آن آمده و به دلیل افتادگی آغاز و انجام، معلوم نشد از کیست.
# حاشیۀ سید ابوالقاسم بن حسین رضوی قمی حائری لاهوری نقوی (۱۳۲۴ق).
# حاشیۀ سید ابوالقاسم بن حسین رضوی قمی حائری لاهوری نقوی (۱۳۲۴ق).
# حاشیۀ میرزا عبدالرزاق بن علیرضا محدث همدانی (۱۳۸۱ق)
# حاشیۀ میرزا عبدالرزاق بن علیرضا محدث همدانی (۱۳۸۱ق)
سطر 59: سطر 60:
# تعلیقة علی کشف المراد فی شرح التجرید، از ابراهیم بن ساجد بن باقر موسوی ابهری زنجانی
# تعلیقة علی کشف المراد فی شرح التجرید، از ابراهیم بن ساجد بن باقر موسوی ابهری زنجانی
# حاشیۀ کشف المراد، از مؤلف ناشناخته: این اثر حاشیه‌ای است بر بخش اول کشف المراد.
# حاشیۀ کشف المراد، از مؤلف ناشناخته: این اثر حاشیه‌ای است بر بخش اول کشف المراد.
# ترجمه و شرح کشف المراد، فارسی، از علامه [[میرزا ابوالحسن شعرانی]] (۱۳۹۳ ق): این ترجمه در ۴ مرداد ۱۳۵۱ش به پایان رسیده و تا به حال در تهران از طرف انتشارات اسلامیه هفت بار به چاپ رسیده است.
# ترجمه و شرح کشف المراد، فارسی، از علامہ [[میرزا ابوالحسن شعرانی]] (۱۳۹۳ ق): این ترجمه در ۴ مرداد ۱۳۵۱ش به پایان رسیده و تا به حال در تهران از طرف انتشارات اسلامیه هفت بار به چاپ رسیده است.
# ترجمه و شرح کشف المراد، فارسی، از شیخ علی محمدی قوچانی (متولد ۱۳۷۷ق): شرح و ترجمه فارسی مفصلی است بر کشف المراد علامه حلی. این شرح در قم سال‌های ۱۴۱۲ و ۱۴۱۵ و ۱۴۲۰ق به چاپ رسیده است.<ref>[http://rasekhoon.net/article/show/952425/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%8A-%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF-%281%29 کتاب شناسي تجريدالاعتقاد (۱)]</ref>
# ترجمه و شرح کشف المراد، فارسی، از شیخ علی محمدی قوچانی (متولد ۱۳۷۷ق): شرح و ترجمه فارسی مفصلی است بر کشف المراد علامہ حلی. این شرح در قم سال‌های ۱۴۱۲ و ۱۴۱۵ و ۱۴۲۰ق به چاپ رسیده است.<ref>[http://rasekhoon.net/article/show/952425/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%8A-%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF-%281%29 کتاب شناسي تجريدالاعتقاد (۱)]</ref>
-->
-->
== حوالہ جات==
== حوالہ جات==
گمنام صارف