"سورہ شرح" کے نسخوں کے درمیان فرق
م
←نام
Waziri (تبادلۂ خیال | شراکتیں) مکوئی خلاصۂ ترمیم نہیں |
Waziri (تبادلۂ خیال | شراکتیں) م (←نام) |
||
| سطر 2: | سطر 2: | ||
سوره '''شرح''' یا '''انشراح''' یا '''اَلَم نَشرَح''' قرآن کی 94ویں اور مکی [[سورہ|سورتوں]] میں سے ہے جو قرآن کے 30ویں پارے میں واقع ہے۔ اس سورت کے تینوں اسامی اس کی پہلی [[آیت]] سے لئے گئے ہیں جن سے یہاں پر [[پیغمبر اکرمؐ]] کی شرح صدر مراد ہیں۔ سورہ انشراح میں [[خدا]] اپنے پیارے رسول [[حضرت محمدؐ]] کو دی جانے والی نعمتوں کا تذکرہ کرتے ہوئے آپ کو تسلی دیتے ہیں۔ آیت نمبر 5 اس سورت کی مشہور آیات میں سے ہے جس میں خدا کی طرف سے یہ وعدہ دیا جا رہا ہے کہ دشواریوں اور سختیوں کے ساتھ آسانیاں بھی ہوتی ہیں۔ اس آیت کو قرآنی ضرب الامثال میں شمار کیا جاتا ہے اور مختلف زبانوں میں اس کا استعمال مرسوم ہے۔ اس سورت سے متعلق [[حکم شرعی|شرعی احکام]] میں آیا ہے کہ [[یومیہ نمازیں|واجب نمازوں]] میں سورہ حمد کے بعد اس صرف سورت کی قرأت نہیں کی جا سکتی مگر یہ کہ اس کے ساتھ [[سورہ ضحی]] کی بھی قرائت کی جائے۔ اس کی تلاوت کے بارے میں آیا ہے کہ جو شخص سورہ انشراح کی تلاوت کرے گا وہ اس شخص کی طرح ہے جس نے [[رسول خدا]] کا دیدار کیا ہو۔ | سوره '''شرح''' یا '''انشراح''' یا '''اَلَم نَشرَح''' قرآن کی 94ویں اور مکی [[سورہ|سورتوں]] میں سے ہے جو قرآن کے 30ویں پارے میں واقع ہے۔ اس سورت کے تینوں اسامی اس کی پہلی [[آیت]] سے لئے گئے ہیں جن سے یہاں پر [[پیغمبر اکرمؐ]] کی شرح صدر مراد ہیں۔ سورہ انشراح میں [[خدا]] اپنے پیارے رسول [[حضرت محمدؐ]] کو دی جانے والی نعمتوں کا تذکرہ کرتے ہوئے آپ کو تسلی دیتے ہیں۔ آیت نمبر 5 اس سورت کی مشہور آیات میں سے ہے جس میں خدا کی طرف سے یہ وعدہ دیا جا رہا ہے کہ دشواریوں اور سختیوں کے ساتھ آسانیاں بھی ہوتی ہیں۔ اس آیت کو قرآنی ضرب الامثال میں شمار کیا جاتا ہے اور مختلف زبانوں میں اس کا استعمال مرسوم ہے۔ اس سورت سے متعلق [[حکم شرعی|شرعی احکام]] میں آیا ہے کہ [[یومیہ نمازیں|واجب نمازوں]] میں سورہ حمد کے بعد اس صرف سورت کی قرأت نہیں کی جا سکتی مگر یہ کہ اس کے ساتھ [[سورہ ضحی]] کی بھی قرائت کی جائے۔ اس کی تلاوت کے بارے میں آیا ہے کہ جو شخص سورہ انشراح کی تلاوت کرے گا وہ اس شخص کی طرح ہے جس نے [[رسول خدا]] کا دیدار کیا ہو۔ | ||
< | [[پرونده:سوره شرح آیه ۵ و ۶.jpg|تصغیر|سورہ شرح کی پانچویں اور چھٹی آیت]] | ||
==معرفی==<!-- | |||
*'''نامگذاری''' | |||
نام این سوره، '''شرح''' یا '''انشراح''' یا '''اَلَم نَشرَح''' است که هر سه از [[آیه]] اول گرفته شدهاند. سبب این نامگذاری این است که در آیه اول از شرح صدر (گشایش سینه) [[پیامبر(ص)]] به نور [[ایمان]]، سخن گفته شده است.<ref>دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۵.</ref> | |||
* '''ترتیب و محل نزول''' | |||
سوره شرح جزو [[سورههای مکی]] و در [[ترتیب نزول]]، دوازدهمین سورهای است که بر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] [[نزول قرآن|نازل]] شده است. این سوره در [[چینش کنونی قرآن|چینش کنونی]] [[مصحف|مُصحَف]]، نود و چهارمین سوره است<ref>معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۶۶.</ref> و در [[جزء (قرآن)|جزء]] سیام [[قرآن]] جای دارد. | |||
*'''تعداد آیات و ترتیب''' | |||
سوره شرح ۸ [[آیه]]، ۲۷ کلمه و ۱۰۲ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو [[مفصلات|سورههای مُفصَّلات]] (دارای آیات کوتاه) است.<ref>دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۵.</ref> | |||
==محتوا== | |||
در سوره شرح، خداوند برای تسلی خاطر [[پیامبر(ص)]]، نعمتهای خود را از انشراح دل، سبککردن بار و پرآوازهکردن نام پیامبر است، یادآور میشود و میگوید بیگمان در کنار دشواری، آسانی خواهد بود. همانطور که در [[سوره ضحی]]، خداوند نعمتها و الطافش به رسول خدا را برشمرده است، این سوره نیز الطاف و عنایات دیگر الهی را که شامل رسول خداست و مهمترین آنها شرحصدر است بیان میکند. در واقع، سوره انشراح در دنباله و ادامه [[سوره ضحی]] آمده است.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۵</ref> | |||
{{سوره شرح}} | |||
==آیات مشهور== | |||
* '''«فإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا ﴿٥﴾ إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا»﴿۶﴾''' | |||
ترجمه: پس [بدان كه] با دشوارى، آسانى است. آرى، با دشوارى، آسانى است. | |||
در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] این آیه آمده است محتوای این آیه اختصاص به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و زمان آن حضرت ندارد، بلکه به صورت قاعدهای کلی است که به انسانهای مؤمن نوید آسانی و گشایش میدهد. نکتهای که در این آیه وجود دارد این است که [[قرآن]] میگوید در همان زمان که سختی وجود دارد، آسانی هم هست، نه آنکه آسانی بعد از سختی بیاید.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۷، ص۱۲۷.</ref> | |||
این آیه جزو ضرب المثلهای قرآنی به شمار رفته است.<ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۱۰.</ref> اشعاری در فارسی وجود دارد که از این آیه استفاده کردهاند یا از آن اقتباس شدهاند: | |||
ابنیمین: | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|مده دل ز دست از غمى هست و خوفى|که آید دو چندانت شادی و یُسرا}} | |||
{{ب|نه ایزد چنین گفت در وحىِ مُنزَل|«مَعَ العُسْرِ یُسْرا»، «مَعَ الیُسْرِ عُسْرا»<ref>ابن یمین، دیوان، ۱۳۶۳ش، چاپ۲، ص ۳۱۹.</ref>}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
قاآنی: | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|یزدان به نبی گفته که در عسر بود یسر|وین نکته برِ نفس سلیم است مسلّم<ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۱۰.</ref>}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
==قرائت در نماز== | |||
در [[احکام شرعی]] آمده است، نمیتوان در [[نماز واجب]] بعد از حمد، فقط سوره انشراح را خواند و این سوره کفایت نمیکند،<ref>محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۱۷ق، ج۱۰، ص۲۰.</ref>، بلکه باید آن را همراه با [[سوره ضحی]] خواند. به گفته [[فاضل نراقی]]، نظر مشهور [[مجتهد|فقیهان]]، قرائت این دو سوره با هم است.<ref>فاضل نراقی، مستند الشیعه، ج۵، ص۱۲۶.</ref> | |||
==فضیلت و خواص== | |||
در فضیلت این سوره از [[پیامبر(ص)]] نقل شده است: هر كس سوره انشراح را قرائت کند، مانند كسی است كه مرا دیدار كرده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۹۰ش، ج۱۰، ص۳۸۷</ref> همچنین از[[امام صادق(ع)]] روایت شده است هر كس سوره انشراح را در شب و روز زیاد قرائت كند، هیچ چیزی از اجزای بدن او و اطراف او نیست مگر اینكه در روز [[قیامت]] به سود او [[شهادت در دادگاه|شهادت]] میدهند.<ref>شیخ صدوق، ثواب الاعمال،۱۳۸۲ش،ص۱۲۳</ref> در روایتی دیگر از پیامبر(ص) آمده است هر كس این سوره را بخواند، [[خدا|خداوند]] به او [[یقین]] و عافیت میدهد.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۶۸۷</ref> | |||
تلاوت فراوان این سوره در هر روز و شب مستحب شمرده شده،<ref>کاشف الغطاء، کشف الغطاء، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۴۷۵.</ref> و قرائت آن در رکعت دوم [[نماز|نمازی]] که برای رفع گرفتاری خوانده میشود توصیه شده است.<ref>کاشف الغطاء، کشف الغطاء، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۶۱.</ref> همچنین خواصی برای این سوره نقل شده است، از جمله: شفای درد سینه، آسانی وضع حمل (زایمان)،<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۶۸۷</ref> رفع ترس و حفاظت در مسافرت دریایی.<ref>میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۸، ص۲۳۶</ref> | |||
== متن و ترجمه== | |||
{{نقل قول دوقلو تاشو| تیتر= سوره شرح| بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ{{سخ}}أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ ﴿١﴾ وَوَضَعْنَا عَنكَ وِزْرَكَ ﴿٢﴾ الَّذِي أَنقَضَ ظَهْرَكَ ﴿٣﴾ وَرَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ ﴿٤﴾ فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا ﴿٥﴾ إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا ﴿٦﴾ فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ ﴿٧﴾ وَإِلَىٰ رَبِّكَ فَارْغَب ﴿٨﴾|به نام خداوند رحمتگر مهربان{{سخ}}آيا براى تو سينهات را نگشادهايم؟ (۱) و بار گرانت را از [دوش] تو برنداشتيم؟ (۲) [بارى] كه [گويى] پشت تو را شكست. (۳) و نامت را براى تو بلند گردانيديم. (۴) پس [بدان كه] با دشوارى، آسانى است. (۵) آرى، با دشوارى، آسانى است. (۶) پس چون فراغت يافتى، به طاعت دركوش؛ (۷) و با اشتياق، به سوى پروردگارت روى آور. (۸)}} | |||
{{سورههای قرآن|94|[[سوره ضحی]]|[[سوره تین]]}} | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس۲}} | |||
==منابع== | |||
* قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش. | |||
* ابن یمین، دیوان، [بیجا]، [بینا]، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش. | |||
* بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسة البعثة قسم الدراسات الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۱۵ق. | |||
* دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش. | |||
* دهخدا، امثال و حکم، تهران، امیر کبیر، ۱۳۸۳ش. | |||
* شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، تحقیق: صادق حسن زاده، تهران، ارمغان طوبی، ۱۳۸۲ش. | |||
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه: بیستونی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش. | |||
* کاشف الغطاء، جعفر، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۲۲ق. | |||
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، نشر دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش. | |||
* نجفی، محمد حسن، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، قم، ۱۴۱۷ق. | |||
* نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۰۸ ه.ق. | |||
==پیوند به بیرون== | |||
* [http://tanzil.net/?locale=fa_IR#94:1 قرائت سوره شرح] | |||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/4824 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | |||
--> | |||
==کوائف== | ==کوائف== | ||