"سورہ فصلت" کے نسخوں کے درمیان فرق

سورہ فصلت (ماخذ دیکھیں)

نسخہ بمطابق 14:29، 27 اکتوبر 2018ء

13,108 بائٹ کا اضافہ ، 27 اکتوبر 2018ء

م

کوئی خلاصۂ ترمیم نہیں

بصریویکی متن

Waziri

confirmed، templateeditor

9,239

ترامیم

@@ سطر 1: / سطر 1: @@
 {{سورہ||نام = فُصِّلَتْ |ترتیب کتابت = 41 |پارہ = 24 و 25 |آیت = 54 |مکی/ مدنی = مکی| ترتیب نزول = 61 |اگلی = [[سورہ شوری|شوری]] |پچھلی = [[سورہ غافر|غافر]] |لفظ = 796 |حرف = 3364|تصویر=سوره فصلت.jpg}}
 {{زیر تعمیر}}
-'''سورہ فصلت''' '''''[سُوْرَةُ فُصِّلَتْ]'''''، (کھلی ہوئی صاف صاف بیان ہونے والی)؛ کو اس وجہ سے اس نام سے موسوم کیا گیا ہے کہ اس کی تیسری آیت میں[[قرآن]] کی توصیف لفظ  '''فُصِّلَتْ''' سے کی گئی ہے۔ یہ آیات سجدہ کی حامل سورتوں میں سے ایک نیز سجدہ واجبہ کی حامل آیات رکھنے والی سورتوں [[سور عزائم]] میں دوسرے نمبر پر ہے۔
+'''سورہ فُصِّلَت‌ْ''' یا '''حم سجدہ''' [[قرآن]] کی 41ویں اور [[مکی]] [[سورہ|سورتوں]] میں سے ہے۔ یہ سورت [[عزائم|سجدہ‌والی]] سورتوں میں سے بھی ہے اور قرآن کے 24ویں اور 25ویں پارے میں واقع ہے۔ "فصلت" فصیح بیان یا عبارت کو کہا جاتا ہے۔ یہ لفظ اس سورت کی تیسری آیت میں آیا ہے اسی مناسبت سے اس سورت کا نام "فصلت" رکھا گیا ہے۔ سورہ فصلت میں [[کفر|کافروں]] کا قرآن سے روگردانی کرنے سے متعلق گفتگو ہوئی ہے۔ خدا کی [[توحید|وحدانیت]]، [[حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ|پیغمبر اسلامؐ]] کی [[نبوت]]، [[قیامت]] اور [[قوم عاد]] و [[قوم ثمود|ثمود]] کی داستان اس سورت میں مطرح ہونے والے موضوعات میں سے ہیں۔
+آیت نمبر 34 اس سورت کی مشہور آیات میں سے ہے جس میں پیغمبر اکرمؐ کو کافروں کی بد سلوکی کے مقابلے میں نیکوکاری اور خوش اخقلاقی سے پیش آنے کی دعوت دی گئی ہے۔ اسی طرح آیت نمبر 41 اور 42 کے متعلق [[تفسیر قرآن|مفسرین]] کہتے ہیں کہ یہ آیتیں  قرآن کے [[تحریف قرآن|تحریف]] ناپذیری کی دلائل میں سے ایک ہے۔ اس کی تلاوت کے بارے میں [[پیغمبر اکرمؐ]] سے نقل ہوئی ہے کہ جو کوئی سورہ فصلت کی تلاوت کرے اسے اس سورت کے تمام حروف کے دس گنا حسنہ دیا جائے گا۔
 ==نام==
@@ سطر 8: / سطر 10: @@
 ==کوائف==
 اس سورہ کی آیات کی تعداد قراءِ [[کوفہ]] کے قول کے مطابق 54، قراءِ [[حجاز]] کے قول کے مطابق 53 اور قراءِ [[شام]] و [[بصرہ]] کے قول کے مطابق 52 جبکہ بعض قراء کے مطابق 56 ہے لیکن اول الذکر قول مشہور ہے۔ اس سورت کے الفاظ کی تعداد 796 اور حروف کی تعداد 3364 ہے؛ ترتیب مصحف کے لحاظ سے [[قرآن]] کی اکتالیسویں اور ترتیب نزول کے لحاظ سے اکسٹھویں سورت ہے؛ [[مکی و مدنی|مکی]] ہے اور حجم و کمیت کے لحاظ سے [[سور مثانی]] کے زمرے میں آتی ہے اور ایک حزب [ایک چوتھائی پارے] سے کچھ بڑی ہے۔ بائیسویں سورت ہے جس کا آغاز [[حروف مقطعہ]] [حم: حاء میم] سے ہوتا ہے اور [[حوامیم]] یا [[حامیمات]] میں شمار ہوتی ہے کیونکہ اس کا آغاز [[حروف مقطعہ]] [=حم: حاء میم] سے ہوتا ہے۔ یہ سورت سات [[حوامیم]] میں دوسرے نمبر ہے۔
+<!--
+==معرفی==
+*'''نامگذاری'''
+این [[سورہ]] را '''فُصِّلَت''' نامیدہ‌اند؛ بہ سبب آنکہ در [[آیہ]] سوم، واژہ «فصلت» بہ معنای «چیزی کہ شیوا بیان شدہ» وصف [[قرآن]] بیان شدہ است۔ سورہ فُصّلت را سورہ سجدہ و مصابیح نیز گفتہ‌اند؛ زیرا جزو چہار سورہ [[عزائم]](سورہ‌ہای سجدہ‌دار) است و اینکہ واژہ مصابیح در آیہ دوازدہم آن آمدہ است۔<ref>خرمشاہی، دانشنامہ قرآن و قرآن‌پژوہی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۴۹۔</ref>
+* '''ترتیب و محل نزول'''
+سورہ فصلت جزو [[سورہ‌ہای مکی]] و در [[ترتیب نزول]]، شصت و یکمین سورہ‌ای است کہ بر [[حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ|پیامبر(ص)]] [[نزول قرآن|نازل]] شدہ است۔ این سورہ در [[چینش کنونی قرآن|چینش کنونی]] [[مصحف|مُصحَف]]، چہل و یکمین سورہ است<ref>معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۶۶۔</ref> و در [[جزء (قرآن)|جزء]] ۲۴ و ۲۵ [[قرآن]] جای دارد۔
+* '''تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ہا'''
+این سورہ ۵۴ [[آیہ]]، ۷۹۶ کلمہ و ۳۳۶۴ حرف دارد و از نظر حجمی جزو [[سورہ‌ہای مثانی]] و کمی بیش از یک [[حزب (قرآن)|حزب]] (یک‌چہارم جزء) است۔ سورہ فصلت ہمچنین جزو سورہ‌ہای [[سورہ‌ہای حامیمات|حامیمات]] است؛ یعنی سورہ‌ہایی کہ با [[حروف مقطعہ]] «حم» (خواندہ می‌شود حا میم) شروع می‌شوند۔<ref>خرمشاہی، دانشنامہ قرآن و قرآن‌پژوہی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۴۹۔</ref> آیہ ۳۷ این سورہ دارای سجدہ واجب است۔ یعنی با قرائت یا شنیدن آن آیہ، [[واجب]] است فرد سجدہ کند۔<ref>بنی ہاشمی، توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۶۱۵و۶۱۷</ref>، قرائت سورہ‌ہایی کہ سجدہ واجب دارند، در [[نمازہای واجب]] جایز نیست۔<ref>نجفی، جواہر الکلام، ۱۴۲۱ق، ج۹، ص۳۴۳۔</ref>
+==محتوا==
+سورہ فصلت بیشتر دربارہ روی‌برگرداندن [[کفر|کافران]] از [[قرآن]] سخن می‌گوید و این مطلب در سہ جای این [[سورہ]] تکرار شدہ است۔ در پایان سورہ نیز سخن از خدایی بودن قرآن آمدہ است۔ دیگر مطالبی کہ در این سورہ مطرح شدہ این موضوعات است: مسئلہ [[توحید|وحدانیت]] خدا، [[نبوت]] [[خاتم الانبیاء(ص)]]، [[نزول قرآن|نزول]] و اوصاف و خصوصیات [[قرآن]]، مسئلہ [[معاد]] و احوال [[قیامت]]، شہادت‌دادن چشم و گوش و پوست و تمام اعضا و جوارحِ دوزخیان بر علیہ آنان و سرگذشت [[قوم عاد]] و [[قوم ثمود]]۔<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۳م، ج‌۱۷، ص۳۵۸-۳۵۹۔</ref>
+{{سورہ فصلت}}
+==آیات مشہور==
+===نیکی در برابر بدرفتاری‌ہا===
+* '''وَلَا تَسْتَوِی الْحَسَنَۃُ وَلَا السَّیئَۃُ ۚادْفَعْ بِالَّتِی ہِی أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَینَک وَبَینَہُ عَدَاوَۃٌ کأَنَّہُ وَلِی حَمِیمٌ''' (آیہ ۳۴)
+ترجمہ: و نیکی با بدی یکسان نیست۔ [بدی را] با آنچہ بہتر است دفع کن؛ آنگاہ کسی کہ میان تو و میان او دشمنی است، گویی دوستی یکدل می‌گردد۔
+در [[آیہ]] بالا توصیہ‌ای [[اخلاق|اخلاقی]] و اجتماعی مطرح شدہ است۔ بہ ہمین علت این آیہ در مباحث [[اخلاق]] مورد توجہ [[تفسیر قرآن|مفسران]] و معلمان اخلاق قرار گرفتہ است۔ اگرچہ دو واژہ «حسنہ» و «سیئہ» مفہوم گستردہ‌ای دارند و شامل ہر نیکی و بدی می‌شوند، اما در این آیہ منظور از آن دو، نیکی و بدی در تبلیغ دین است۔ این آیہ بہ پیامبر توصیہ می‌کند بدی‌ہا را با خوبی پاسخ بدہ و اہل انتقام نباش تا موفق شوی۔<ref>مکارم شیرازی، برگزیدہ تفسیر نمونہ، ۱۳۸۲ش، ج۴، ص۳۰۴۔</ref>
+===تحریف‌ناپذیری قرآن===
+{{نوشتار اصلی| عدم تحریف قرآن}}
+* '''۔۔۔إِنَّہُ لَکتَابٌ عَزِیزٌ لَّا یأْتِیہِ الْبَاطِلُ مِن بَینِ یدَیہِ وَلَا مِنْ خَلْفِہِ ۖ تَنزِیلٌ مِّنْ حَکیمٍ حَمِیدٍ''' (آیہ ۴۱ـ۴۲)
+ترجمہ: ۔۔۔بہ راستی کہ آن (قرآن) کتابی ارجمند است۔  از پیش روی آن و از پشت سرش باطل بہ سویش نمی‌آید؛ وحی [نامہ‌]ای است از حکیمی ستودہ‌[صفات‌]۔
+عدم تحریف قرآن یا تحریف‌ناپذیری قرآن، از اعتقادات عموم [[اسلام|مسلمانان]] است کہ بر اساس آن معتقدند قرآنی کہ در دست مسلمانان است، دقیقاً ہمان است کہ بر پیامبر(ص) [[وحی]] شدہ و نہ چیزی بہ آن افزودہ و نہ از آن کم شدہ است۔ [[تفسیر|مفسران]] و [[کلام|متکلمان]] در ردّ و انکار ہر گونہ تحریف، بہ آیات و [[روایت|روایاتی]] استناد کردہ‌اند۔ آیات ۴۱ و ۴۲ سورہ فصلت از جملہ این آیات است۔<ref>شیخ طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۱۳۱و۱۳۲؛ فخررازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۵۶۸؛ مراغی، تفسیر المراغی، ۱۹۸۵م، ج۲۴، ص۱۳۸۔</ref>
+===بازگشت نتیجہ اعمال، بہ خود شخص===
+* '''مَّنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِہِ ۖ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَیہَا ۗ وَمَا رَ‌بُّک بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِیدِ''' (آیہ ۴۶)
+ترجمہ: ہر کہ کار شایستہ کند، بہ سود خود اوست؛ و ہر کہ بدی کند، بہ زیان خود اوست، و پروردگار تو بہ بندگان [خود] ستمکار نیست۔
+این آیہ بہ یک قانون کلی دربارہ اعمال آدمی می‌پردازد کہ قرآن بارہا بر آن تأکید کردہ است۔ منظور این آیہ این است کہ اگر [[کفر|کافران]] بہ [[قرآن]] و سخن پیامبر ایمان نیاورند نہ بہ [[خدا|خداوند]] و نہ بہ پیامبرش، زیانی نمی‌رسد بلکہ خود کافران ہستند کہ زیان خواہند دید۔<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونہ، ۱۳۷۱ش، ج۲۰، ص۳۰۸۔</ref>
+==داستان‌ہا و روایت‌ہای تاریخی==
+*عذاب [[قوم عاد]] و [[قوم ثمود|ثمود]]، دعوت [[پیامبران]]، انکار پیامبران از سوی قوم، خودبرتربینی عاد، نزول تندباد و نابودی عاد، دعوت ثمود بہ ہدایت، نپذیرفتن ہدایت، نزول صاعقۂ عذاب (آیات ۱۳-۱۷)۔
+==فضیلت و خواص==
+در فضیلت تلاوت این سورہ از جملہ از [[پیامبر(ص)]] نقل شدہ ہر کس سورہ فصلت را قرائت کند، بہ تعداد تمامی حروف تشکیل دہندہ این سورہ، دہ حسنہ بہ او دادہ می‌شود۔<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۷ش، ج۹، ص۵۔</ref> ہمچنین از [[امام صادق]](ع) روایت شدہ قرائت سورہ فصلت موجب نورانیت و سرور و شادی قاری آن در روز [[قیامت]] می‌شود و در دنیا بہ گونہ‌ای زندگی می‌کند کہ ہمہ او را ستایش کنند و بہ حال او غبطہ بخورند۔<ref>شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۸۲ش، ص۱۱۳۔</ref>
+در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] [[البرہان فی تفسیر القرآن|برہان]] برای قرائت این سورہ خواصی چون بہبود بیماری‌ہای قلبی و چشم و بہبود درد شکم نقل شدہ است۔<ref>بحرانی، تفسیرالبرہان، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۷۷۵۔</ref>
+خواندن سورہ فصلت در [[نمازہای مستحب]]، بہ ویژہ رکعت پنجم [[نماز شب]] در شب [[جمعہ]]<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعہ، ۱۴۱۴ق، ج۶، ص۱۴۱۔</ref> و نیز تلاوت آن در شب جمعہ<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعہ، ۱۴۱۴ق، ج۶، ص۱۴۶۔</ref> و نخستین رکعت از دو رکعتی کہ در داخل [[کعبہ]] بین دو ستون بر سنگ سرخ خواندہ می‌شود، مستحب است۔<ref>علامہ حلی، تذکرۃ الفقہاء، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۱۱۷۔</ref>
+-->
 ==مفاہیم==
@@ سطر 78: / سطر 125: @@
 == مآخذ ==
 *قرآن کریم، ترجمہ محمد حسین نجفی (سرگودھا)۔
+* بحرانی، سید ہاشم، البرہان، تہران، بنیاد بعثت، ۱۴۱۶ق۔
+* بنی‌ہاشمی خمینی، سید محمد حسن، توضیح المسائل مراجع، دفتر نشر اسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۸ش۔
+* حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعۃ، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق۔
+* حلی، حسن بن یوسف، تذکرۃ الفقہاء، قم، آل‌البیت، ۱۴۱۴ق۔
+*  خرمشاہی، بہاءالدین، دانشنامہ قرآن و قرآن پژوہی، تہران، دوستان-ناہید، ۱۳۷۷ش۔
+* شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مکتبۃ الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۹ق۔
+* شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، تحقیق: صادق حسن زادہ، تہران، ارمغان طوبی، ۱۳۸۲ش۔
+* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسۃ الأعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۹۷۳م۔
+* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمہ بیستونی، مشہد، آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش۔
+* علی‌بابایی، احمد، برگزیدہ تفسیر نمونہ، تہران،‌ دار الکتب الاسلامیہ، ۱۳۸۲ش۔
+* فخررازی، محمد بن عمر، التفسیرالکبیر، بیروت، ۱۴۱۷ق/ ۱۹۹۷م۔
+* مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۳‌ق۔
+* مراغی، احمد مصطفی، تفسیرالمراغی، بیروت، ۱۹۸۵۔
+* معرفت، محمدہادی، آموزش علوم قرآنی، ترجمہ ابومحمد وکیلی، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۱ش۔
+* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونہ، تہران، دار الکتب الاسلامیہ، چاپ دہم، ۱۳۷۱ش۔
+* نجفی، محمد حسن، جواہر الکلام‌ فی‌ ثوبہ‌ الجدید، قم‌، مؤسسہ دائرۃ المعارف‌ الفقہ‌ الاسلامی‌، ۱۴۲۱ق۔
+==بیرونی روابط==
+* [http://tanzil.net/?locale=fa_IR#41:1 سورہ فصلت کی تلاوت]
 {{قرآن}}