"التفسیر و المفسرون (کتاب)" کے نسخوں کے درمیان فرق
م
کوئی خلاصۂ ترمیم نہیں
Waziri (تبادلۂ خیال | شراکتیں) («{{خانہ معلومات کتاب | عنوان =التفسیر و المفسرون | تصویر =کتاب التفس...» مواد پر مشتمل نیا صفحہ بنایا) |
Waziri (تبادلۂ خیال | شراکتیں) مکوئی خلاصۂ ترمیم نہیں |
||
| سطر 3: | سطر 3: | ||
| تصویر =کتاب التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب.jpg | | تصویر =کتاب التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب.jpg | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| اندازہ تصویر = | | اندازہ تصویر =220px | ||
| مؤلف =[[محمدہادی معرفت]] | | مؤلف =[[محمدہادی معرفت]] | ||
|مصحح = | |مصحح = | ||
| سطر 18: | سطر 18: | ||
|مشخصات = | |مشخصات = | ||
}} | }} | ||
'''التَفسیر وَ المُفَسِّرون فی | '''التَفسیر وَ المُفَسِّرون فی ثَوبِہ القَشیب'''، کتابی بہ زبان عربی، نوشتہ [[محمدہادی معرفت]]( (۱۳۰۹-۱۳۸۵ش))، در دفاع از اصول و مبانی تفسیر در [[تشیع]]، و در پاسخ بہ کتاب محمدحسین ذہبی، از علمای دانشگاہ الازہر مصر، با عنوان التفسیر و المفسرون نوشتہ شدہ است۔ | ||
کتاب در دو جلد | کتاب در دو جلد نوشتہ شدہ است؛ جلد اول، علاوہ بر تعریف [[تفسیر]]، [[تأویل]]، و انواع تفسیر، بہ بیان سیر تاریخی تفسیر قرآن کریم در دورہ [[پیامبر(ص)]]، [[صحابہ]] و [[تابعین]] پرداختہ و نقش [[اہل بیت]] در تفسیر قرآن کریم را نیز مورد توجہ قرار دادہ است۔ معرفی مفسران مشہور در دورہ پس از تابعین، بخش دیگری از جلد اول کتاب است۔ جلد دوم، حاوی مطالبی دربارہ [[تفسیر اثری]] و ہمچنین بررسی جعلیات و [[اسرائیلیات]] در تفسیر نقلی است۔ مہمترین آثار تفسیر روایی [[شیعہ]] و [[اہل سنت و جماعت|سنی]]، در این جلد معرفی شدہ است۔ | ||
محققان معاصر، | محققان معاصر، ویژگیہایی از جملہ دفاع از اصول و مبانی تفسیری شیعہ، استفادہ از منابع گستردہ و معتبر، توجہ بہ [[اسرائیلیات]] و ہمچنین نوآوری را برای کتاب التفسیر والمفسرون برشمردہاند و در عین حال، عدم توجہ بہ مکاتب تفسیری در [[مصر]] و [[یمن]] را از نقدہای وارد بر آن دانستہاند۔ | ||
== مصنف ==<!-- | == مصنف ==<!-- | ||
{{اصلی| | {{اصلی|محمدہادی معرفت}} | ||
محمدہادی معرفت (۱۳۰۹-۱۳۸۵ش)، حدیثشناس، فقیہ [[شیعہ]] و مفسر قرآن کریم است۔<ref>بہجتپور، «سیری در زندگی علمی آیت اللہ معرفت»، ص۱۷۷ و ۱۸۱۔</ref> وی علاوہ بر کتاب التفسیر والمفسرون، آثار متعددی دربارہ قرآن کریم دارد؛ از جملہ [[التمہید فی علوم القرآن (کتاب)|التمہید فی علوم القرآن]]،<ref>بہجتپور، «سیری در زندگی علمی آیت اللہ معرفت»، ص۱۸۲۔</ref> [[التفسیر الأثری الجامع]]،<ref>بہجتپور، «سیری در زندگی علمی آیت اللہ معرفت»، ص۱۹۵۔</ref> [[شبہات و ردود حول القرآن]]<ref>بہجتپور، «سیری در زندگی علمی آیت اللہ معرفت»، ص۱۸۹۔</ref> و [[صیانۃ القرآن من التحریف]]۔<ref>بہجتپور، «سیری در زندگی علمی آیت اللہ معرفت»، ص۱۸۷۔</ref> وی ہمچنین آثاری در فقہ و اصول فقہ دارد۔<ref>بہجتپور، «سیری در زندگی علمی آیت اللہ معرفت»، ص۱۸۱-۱۸۲۔</ref> | |||
== محتوا و ساختار کتاب == | == محتوا و ساختار کتاب == | ||
«التفسیر و المفسرون فی | «التفسیر و المفسرون فی ثوبہ القشیب» کتابی در موضوع علوم قرآنی کہ در دو جلد بہ چاپ رسیدہ است۔ این کتاب با مقدمہای کہ شامل علت نگارش کتاب و ویژگیہای آن است، آغاز میشود۔<ref>معرفت، التفسیر و المفسرون، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۳۔</ref> بنابر تصریح [[محمدہادی معرفت|آیت اللہ معرفت]]، این کتاب، پاسخی است بہ کتابہای «التفسیر و المفسرون»، نوشتہ محمدحسین ذہبی (۱۳۳۳-۱۳۹۷ق) از اساتید [[دانشگاہ الازہر]]، و نیز «مذاہب التفسیر الإسلامی»، نوشتہ عبدالحلیم نجار کہ بہ باور محمدہادی معرفت، مطالبی غیرواقعی و خلاف [[اسلام]] و [[شیعہ|تشیع]] را در آثار خود آوردہاند۔<ref>معرفت، التفسیر و المفسرون، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۴۔</ref> | ||
سہ فصل از جلد اول کتاب، دربارہ تعریف، شرایط و انواع تفسیر است و ہمچنین رابطہ تفسیر با تأویل و نیز شیوہ بیان قرآن کریم، بیان شدہ است۔<ref>معرفت، التفسیر و المفسرون، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۳-۱۶۸۔</ref> سہ فصل دیگر جلد اول، حاوی بررسی سیر تاریخی تفسیر قرآن کریم است کہ تاریخ تفسیر در دوران [[حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ|پیامبر(ص)]]، صحابہ، و [[تابعین]] ذکر شدہ و ہمچنین نقش [[اہل البیت علیہم السلام|اہلبیت(ع)]] در تفسیر قرآن کریم، تبیین شدہ است۔<ref>معرفت، التفسیر و المفسرون، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۶۹-۵۶۵۔</ref> سرانجام، فصل ہفتم جلد اول، دربارہ [[مفسران]] مشہور در دورہ پس از تابعین است۔<ref>معرفت، التفسیر و المفسرون، ۱۴۱۸ق، ج۱، ۳۱۳-۴۵۲۔</ref> با این حال، تتمہ این فصل، در ابتدای جلد دوم گنجاندہ شدہ است۔<ref> معرفت، التفسیر و المفسرون، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۷۔</ref> | |||
جلد دوم کتاب التفسیر و المفسرون، شامل دو بخش است؛<ref>معرفت، التفسیر و المفسرون، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۰و | جلد دوم کتاب التفسیر و المفسرون، شامل دو بخش است؛<ref>معرفت، التفسیر و المفسرون، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۰و ۳۵۴۔</ref> بخش اول، دربارہ [[تفسیر نقلی|تفسیر اثری یا نقلی]] است کہ محمدہادی معرفت در این بخش، بہ بیان ضعفہا و ہمچنین جعل و [[اسرائیلیات]] در تفسیر نقلی پرداختہ، و نیز مہمترین تفاسیر روایی شیعہ و اہل سنت از [[قرن سوم ہجری قمری|قرن سوم]] ہجری را معرفی کردہ است۔<ref>معرفت، التفسیر و المفسرون،۱۴۱۸ق، ج۲،ص۲۱-۳۴۷۔</ref> بخش دوم، حاوی مطالبی دربارہ روش تفسیر اجتہادی، تفاسیر [[تفسیر فقہی|فقہی]]، [[تفسیر علمی|علمی]]، [[تفسیر ادبی|ادبی]]، لغوی، [[تفسیر ترتیبی|ترتیبی]]، [[تفسیر موضوعی|موضوعی]]، اجتماعی و [[تفسیر عرفانی|عرفانی]] است۔<ref>معرفت، التفسیر و المفسرون،۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۵۴-۵۸۷۔</ref> | ||
== | == ویژگیہا و نقدہا == | ||
استفادہ از منابع گستردہ، نوآوری، دفاع از تشیع و توجہ بہ اسرائیلیات، برخی از ویژگیہای مثبت کتاب التفسیر والمفسرون دانستہ شدہ است۔ ہمچنین عدم توجہ کافی بہ مکاتب تفسیری در نقاط مختلف، و نیز عدم انعکاس تلاشہای تفسیری ائمہ(ع) در مدینہ، برخی از نقدہایی است کہ متوجہ کتاب شدہ است۔ برخی از ویژگیہا و محاسن کتاب، عبارتند از: | |||
''' | '''استفادہ از منابع گستردہ و معتبر'''؛ [[محمدہادی معرفت|آیت اللہ معرفت]]، در تألیف این اثر، بیش از ۵۰۰ منبع از جملہ منابع علوم قرآنی، تاریخی، و دائرۃ المعارفہا را مورد استفادہ قرار دادہ است۔<ref>مؤدب، «نگاہی بہ کتاب التفسیر و المفسرون فی ثوبہ الشقیب»، ص۴۸۔</ref> | ||
'''نوآوری''' و بیان | '''نوآوری''' و بیان دیدگاہہای تازہ،<ref>مؤدب، «نگاہی بہ کتاب التفسیر و المفسرون فی ثوبہ الشقیب»، ص۴۹۔</ref> از جملہ توجہ بہ تأویل و بیان ضابطہہای آن، نقش [[اہل البیت علیہم السلام|اہل بیت(ع)]] در [[تفسیر قرآن]] و تقسیمبندی روشہای تفسیری بہ اجتہادی و اثری۔<ref>مؤدب، «نگاہی بہ کتاب التفسیر و المفسرون فی ثوبہ الشقیب»، ص۴۹؛ معرفت، التفسیر و المفسرون، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص ۱۶۹-۵۶۵؛ معرفت، التفسیر و المفسرون، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۵۴-۵۸۷۔</ref> | ||
''' | '''توجہ بہ اسرائیلیات''' و [[حدیث مجعول|روایات ساختگی و جعلی]] کہ یکی از آفات [[تفسیر روایی|تفاسیر روایی]] شیعہ و [[اہل سنت و جماعت|اہل سنت]] است۔<ref>علیزادہ، «التفسیر و المفسرون فی ثوبہ الشقیب در بوتہ نقد و معرفی»، ص۱۶۰۔</ref> | ||
'''اولین اثر شیعی''': کتاب التفسیر والمفسرون، اولین اثر مستقل شیعی | '''اولین اثر شیعی''': کتاب التفسیر والمفسرون، اولین اثر مستقل شیعی دربارہ تفسیر و علوم قرآنی دانستہ شدہ؛ چرا کہ تا پیش از آن، مطالب طرحشدہ در این بارہ، غیرمتمرکز و پراکندہ بودہ است۔<ref>علیزادہ، «التفسیر و المفسرون فی ثوبہ الشقیب در بوتہ نقد و معرفی»، ص۱۶۱۔</ref> | ||
'''دفاع از تشیع'''، یکی از | '''دفاع از تشیع'''، یکی از ویژگیہای اصلی کتاب دانستہ شدہ؛ چرا کہ محمدہادی معرفت، این کتاب را در پاسخ بہ کتاب التفسیر و المفسرون، نوشتہ محمدحسین ذہبی، و در دفاع از مکتب تفسیری شیعیان نوشتہ است۔<ref>سبحانی، «سخنرانی آیت اللہ سبحانی در نکوداشت استاد معرفت»، ص۴۷-۴۸؛ مؤدب، «نگاہی بہ کتاب التفسیر و المفسرون فی ثوبہ الشقیب»، ص۴۸۔</ref> محمدحسین ذہبی در کتاب خود، ضمن انتقاد بہ اصول و مبانی تفسیر تشیع، تفاسیر مشہور شیعہ از جملہ [[مرآۃ الانوار]]، [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مجمع البیان]]، [[تفسیر الصافی (کتاب)|الصافی فی القرآن]]، و [[تفسیر امام حسن عسکری (کتاب)|تفسیر امام حسن عسکری(ع)]] را مورد نقد قرار دادہ و بہ باور برخی از محققان، نقدہای وی، متعصبانہ و غیرمنصفانہ بودہ است۔<ref>مؤدب، «نگاہی بہ کتاب التفسیر و المفسرون فی ثوبہ الشقیب»، ص۴۸۔</ref> | ||
ہمچنین برخی نقدہای وارد شدہ بر کتاب، عبارتند از: | |||
'''فراگیر نبودن | '''فراگیر نبودن مکتبہای تفسیری''': محمدہادی معرفت در معرفی مکاتب تفسیری، تنہا بہ مفسران [[مکہ]]، [[مدینہ]]، [[کوفہ]]، [[شام]] و [[بصرہ]] اکتفا کردہ و نامی از مکاتب تفسیری در [[مصر]] و [[یمن]] نبردہ است۔<ref>علیزادہ، «التفسیر و المفسرون فی ثوبہ الشقیب در بوتہ نقد و معرفی»، ص۱۶۲۔</ref> | ||
'''عدم | '''عدم اشارہ بہ حضور اہلبیت در مدینہ''': در کتاب التفسیر و المفسرون، گزارشی از حضور و تأثیر [[اہل البیت عليہم السلام|اہل بیت(ع)]] در مدینہ، و پاسخگویی آنہا بہ مسائل قرآنی ارائہ نشدہ است۔<ref>علیزادہ، «التفسیر و المفسرون فی ثوبہ الشقیب در بوتہ نقد و معرفی»، ص۱۶۳۔</ref> | ||
== چاپ و | == چاپ و ترجمہ فارسی == | ||
کتاب التفسیر و المفسرون، | کتاب التفسیر و المفسرون، نوشتہ آیت اللہ معرفت، توسط دفتر نشر [[دانشگاہ علوم اسلامی رضوی]] در [[مشہد]] بہ چاپ رسیدہ است۔ ہمچنین ترجمہ فارسی آن بہ ہمراہ اضافاتی، در دو جلد، با عنوان «تفسیر و مفسران»، توسط «مؤسسۃ التمہید» در سال ۱۳۸۰ش بہ چاپ رسید۔<ref>مؤدب، «نگاہی بہ کتاب التفسیر و المفسرون فی ثوبہ الشقیب»، ص۵۱۔</ref> | ||
== | == جستارہای وابستہ == | ||
* [[ | * [[التمہید فی علوم القرآن (کتاب)|التمہید فی علوم القرآن]] | ||
* [[ | * [[صیانۃ القرآن من التحریف (کتاب)|صیانۃ القرآن من التحریف]] | ||
--> | --> | ||
== حوالہ جات== | == حوالہ جات== | ||
{{حوالہ جات|2}} | {{حوالہ جات|2}} | ||
== مآخذ == | == مآخذ == | ||
* | * بہجتپور، عبدالکریم، «سیری در زندگی علمی آیت اللہ معرفت»، در معرفت قرآنی: یادنگار آیت اللہ محمدہادی معرفت، ج۱، بہ کوشش علی نصیری، تہران، پژوہشگاہ فرہنگ و اندیشہ اسلامی، ۱۳۸۷ش۔ | ||
* سبحانی، جعفر، «سخنرانی آیت | * سبحانی، جعفر، «سخنرانی آیت اللہ سبحانی در نکوداشت استاد معرفت»، در معرفت قرآنی: یادنگار آیت اللہ محمدہادی معرفت، ج۱، بہ کوشش علی نصیری، تہران، پژوہشگاہ فرہنگ و اندیشہ اسلامی، ۱۳۸۷ش۔ | ||
* | * علیزادہ، میرزا، «[https://www۔noormags۔ir/view/fa/articlepage/24398 التفسیر و المفسرون فی ثوبہ القشیب در بوتہ معرفی و نقد]»، در مجلہ الہیات و حقوق، مشہد، دانشگاہ علوم اسلامی رضوی، پاییز ۱۳۸۶ش۔ | ||
* معرفت،محمد | * معرفت،محمد ہادی، التفسیر و المفسرون فی ثوبہ القشیب، مشہد، الجامعۃ الرضویۃ لعلوم الاسلامیۃ، ۱۴۱۸ق۔ | ||
* مؤدب، سید رضا، «[https:// | * مؤدب، سید رضا، «[https://www۔noormags۔ir/view/fa/articlepage/2284 نگاہی بہ کتاب التفسیر و المفسرون فی ثوبہ القشیب]»، در پیام جاویدان، تہران، اوقاف و امور خیریہ، بہار ۱۳۸۴ش۔ | ||
{{کتابشناسی | {{کتابشناسی شیعہ (قرن پانزدہم)}} | ||