"صارف:Hkmimi/تمرین" کے نسخوں کے درمیان فرق

صارف:Hkmimi/تمرین (ماخذ دیکھیں)

نسخہ بمطابق 21:04، 29 نومبر 2018ء

18,796 بائٹ کا اضافہ ، 29 نومبر 2018ء

م

کوئی خلاصۂ ترمیم نہیں

بصریویکی متن

Hakimi

confirmed، movedable، protected، منتظمین، templateeditor

8,755

ترامیم

@@ سطر 4: / سطر 4: @@
   [[ارتکاب گناہ]] اور [[امر بالمعروف]] و [[نہی از منکر]] کو ترک کرنا۔
 قرآن مجید کے مطابق اللہ تعالی کی مخلوقات میں سے بعض کو برکت کی نشانیاں قرار دی گئی ہیں۔ مثلاً بعض انبیاء جیسے [[حضرت نوح]]، [[مومن|صالح مومنین]]، [[قرآن کریم]]، بعض اوقات جیسے [[شب قدر]]، بعض مکانات، جیسے [[مکہ]]، بعض طبیعی جلوے جیسے بارش۔
+== مفهوم‌شناسی ==
+برکت، به‌معنای فزونی در خیر،<ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۱۰۴، ۱۱۴، ۳۵۹.</ref> واژه‌ای نسبی دانسته شده که بر این اساس، خیر در هر چیزی، متناسب با ظرفیت و کارکرد آن است؛ مثلا برکت در نسل، به فراوانی فرزندان، و برکت در وقت، اشاره به گستردگی کارهای انسان در زمانی خاص اشاره دارد.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۲۸۰-۲۸۱.</ref>
+اصطلاح برکات در قرآن کریم، به نعمت‌های دائمی و خیرهای فزاینده الهی اطلاق شده است؛<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۶۹۷.</ref> بر همین اساس، برکات آسمان، به فزونی باران، و برکات زمین، به فراوانی گیاهان و میوه‌ها تفسیر شده است.<ref>شیخ طوسی، التبیان، ۱۳۸۳ق، ج۴، ص۴۷۷.</ref> واژه تبارک در قرآن کریم، به طور خاص برای [[خداوند]] به‌کار برده شده<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۵، ۱۷۳.</ref> و باقی واژه‌های مترادف، به صورت مشترک به انسان‌ها، پدیده‌ها و مکان‌های خاص نسبت داده شده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۵۱۶، ۵۹۶.</ref>
+برکت در [[قرآن کریم]] تنها به‌صورت جمع در سه آیه به‌کار رفته است<ref>سوره اعراف، آیه ۹۶؛ سوره هود، آیه ۴۸ و ۷۳.</ref> که برخی آن را نشانه کثرت برکت خداوند می‌دانند.<ref>قدمی، «برکت: پیدایش، پایداری و فزونی خیر در پدیده‌ها از سوی خداوند» ج۵، ص۴۸۶.</ref> واژه‌های مترادف برکت، از جمله «بارک»،<ref>سوره فصلت، آیه ۱۰.</ref> «بارکنا»،<ref>سوره اعراف، آیه ۱۳۷؛ سوره اسراء، آیه ۱؛ سوره انبیا، آیه ۷۱ و ۸۱؛ سوره سبا، آیه ۱۸؛ سوره صافات، آیه ۱۱۳.</ref> «بورک»،<ref>سوره نمل، آیه ۸.</ref> «مبارک»،<ref>سوره انعام، آیه ۹۲ و ۱۵۵؛ سوره انبیاء، آیه ۵۰؛ سوره ص، آیه ۲۹.</ref> «مبارکا»،<ref>سوره آل عمران، آیه ۳؛ سوره مریم، آیه ۳۱؛ سوره مؤمنون، آیه ۲۹؛ سوره ق، آیه ۹.</ref> «مبارکة»<ref>سوره نور، آیه ۶۱ و ۳۵؛ سوره دخان، آیه ۳.</ref> و «تبارک»<ref>سوره اعراف، آیه ۵۴؛ سوره فرقان، آیه ۱ و ۱۰ و ۶۱؛ سوره زخرف، آیه ۶۵؛ سوره الرحمن، آیه ۷۸؛ سوره ملک، آیه ۱.</ref> ۳۲ بار در قرآن استفاده شده است.
+استعمال واژه‌های برگرفته شده از «برک» در قرآن، همیشه با استناد به خداوند بوده است؛ این همنشینی، دلیلی بر این دانسته شده که تنها خداوند می‌تواند برکت ایجاد کند.<ref>قدمی، «برکت: پیدایش، پایداری و فزونی خیر در پدیده‌ها از سوی خداوند» ج۵، ص۴۸۶.</ref> واژه برکت در [[روایات]] اهل بیت هم آمده و یکی از [[جنود عقل]] دانسته شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۲.</ref>
+مفهوم برکت، علاوه بر قرآن کریم و متون اسلامی، در کتاب‌های آسمانی قبل از اسلام نیز استفاده شده است؛ اعطای برکت خداوند به [[پیامبران]]، و از سوی پیامبران و [[کاهنان]] به دیگران، نمونه‌هایی از این موارد است.<ref>قدمی، «برکت: پیدایش، پایداری و فزونی خیر در پدیده‌ها از سوی خداوند» ج۵، ص۴۸۴.</ref> مشتقات ریشه «برک/ برخ» و واژه عبری «براخاه»، به معنای برکت، در حدود ۴۰۰ بار در [[عهد عتیق]] و به کرات در [[عهد جدید]] به کار رفته است.<ref>کریمی، برکت، ج۱۱، ص۷۴۴.</ref>
+== عوامل ==
+در فرهنگ اسلامی، برکت یافتن انسان‌ها، به کردار و رفتار و سخن آنها پیوند خورده است؛ از این رو، در [[قرآن کریم]] و [[روایات|روایات معصومان]]، [[ایمان]] و [[تقوا]]، [[استغفار]]، [[شکر]]، اطاعت و [[ذکر|ذکر خدا]]،<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۰، ص۳۴۱.</ref> [[عدالت]]،<ref>لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ۱۳۷۶ش، ص۱۸۸.</ref> سحرخیزی،<ref>نهج البلاغه، به تصحیح صبحی صالح، نامه ۱۲.</ref> نرم‌خویی،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۱۹.</ref> [[سلام|سلام کردن]]،<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۵۸۳.</ref> [[صدقه|صدقه دادن]]،<ref>سوره بقره، آیه ۲۷۶؛ لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ۱۳۷۶ش، ص۱۹۵؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۲.</ref> رعایت نظافت،<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۳، ص۱۱۰.</ref> کم کردن هزینه ازدواج،<ref>ابن حنبل، مسند، ۱۴۱۶ق، ج۶، ص۸۲، ۱۴۵.</ref> [[صله رحم]]،<ref>نهج البلاغه، به تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، ص۱۶۴، خطبه ۱۱۰؛ کوفی اهوازی، الزهد، ۱۴۰۲ق، ص۳۹.</ref> داد و ستد صادقانه،<ref>ابن حنبل، مسند، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۴۰۲.</ref> همسایه‌داری،<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۱، ص۹۷.</ref> مواسات با برادران دینی<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۱، ص۳۹۵.</ref> و [[روزه|روزه گرفتن]] و سحری خوردن،<ref>ابن حنبل، مسند، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۱۲.</ref> از جمله عوامل نزول برکت‌ معرفی شده است.
+=== ایمان و تقوا ===
+[[قرآن کریم]] در آیه ۹۶ [[سوره اعراف]]، نزول برکات آسمانی و زمینی را به ایمان و تقوای بیشتر اهل زمین یا شهرها مشروط کرده است؛ بنابر آنچه در تفاسیر قرآن درباره این آیات آمده، ایمان و تقوای عده کمی از مردم، نمی‌تواند ضامن نزول برکات آسمانی برای همگان باشد.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۸، ص۲۰۱؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۴، ص۳۲۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۶، ص۲۶۶.</ref>
+=== استغفار ===
+در آیه ۵۲ [[سوره هود]] و آیات ۱۰ تا ۱۳ [[سوره نوح]]، نزول برکات خداوند، از جمله باران، منوط به برداشتن موانع شده، و چون [[گناه]] یکی از موانع نزول برکات دانسته شده، استغفار بندگان، راهی برای جلب رحمت الهی معرفی شده است.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۰، ص۴۴۴؛ ج۲۰، ص۴۵.</ref>
+بنابر آنچه در قرآن کریم آمده، خداوند، افزایش نعمت‌های خود را به [[شکر]] انسان مشروط کرده و در مقابل آن، [[کفران نعمت]] را عامل ازدیاد عذاب معرفی کرده است.<ref>سوره ابراهیم، آیه ۷.</ref> [[امام علی(ع)]]، استغفار را وسیله‌ای دائمی برای فروریختن روزی و رحمت الهی دانسته است.<ref>قمی مشهدی، تفسیر کنز الدقائق، ۱۳۶۸ش، ج۱۳، ص۴۵۴.</ref>
+== موانع ==
+بنابر متون و فرهنگ اسلامی، انجام برخی از رفتارها و سخنان، باعث محرومیت انسان از دریافت برکات خداوند خواهد شد؛ [[گناه|ارتکاب گناهان]] و نافرمانی، ترک [[امر به معروف]] و [[نهی از منکر]] و غفلت از ذکر خدا،<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۳، ص۳۱۴.</ref> از جمله عواملی است که در [[قرآن]] و [[روایات]] به‌عنوان موانع نزول برکات معرفی شده است.
+=== ارتکاب گناه و نافرمانی ===
+گناهان و نافرمانی‌ها از عوامل سلب برکت از مال، عمر و زندگی معرفی شده است؛ مفسران قرآن کریم، در تفسیر آیه ۹۶ [[سوره اعراف]]، عاقبت کسانی که مرتکب گناه شده و پیامبران را تکذیب کردند، علاوه بر عذاب الهی، محرومیت از دریافت برکات آسمانی و زمینی دانسته‌اند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲، ج۴، ص۶۹۸؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۴، ص۳۲۲.</ref>
+اعمالی که موجب محروم‌شدن انسان از برکات الهی معرفی شده، عبارتند از: ترک نماز،<ref>ابن طاووس، فلاح السائل، ۱۴۰۶ق، ص۲۲.</ref> کم‌فروشی،<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۵۸۴.</ref> [[زکات|نپرداختن زکات]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۵۰۵.</ref> [[اسراف]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۵.</ref> خیانت،<ref>لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ۱۳۷۶ش، ص۱۳۴.</ref> [[سرقت]]، [[شراب‌خواری]]، [[فحشا]]<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۶، ص۱۹، ۲۳.</ref> و [[قسم دروغ|سوگند دورغ]] در معاملات.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۱۶۲.</ref>
+=== ترک امر به معروف و نهی از منکر ===
+ترک امر به معروف و نهی از منکر، از موانع نزول برکت معرفی شده است؛ بر اساس روایتی از [[پیامبر اسلام(ص)]]، دریافت برکات الهی تنها تا زمانی میسر است که مردم امر به معروف و نهی از منکر کنند و بر کارهای خیر به یکدیگر یاری رسانند؛ ولی اگر آن را ترک کردند، نعمت‌ها و خیرات از آنها دریغ می‌شود.<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۸۰۸.</ref>
+== مصادیق ==
+بنابر آیاتی از قرآن کریم، خداوند، بعضی از مخلوقات خود را از مظاهر و نشانه‌های برکت قرار داده است؛ از این جمله‌اند برخی از [[پیامبران]] و [[مؤمنان|مؤمنان صالح]]، [[قرآن کریم]]، بعضی از زمان‌ها، برخی از اماکن، و همچنین جلوه‌هایی از طبیعت. از این میان، دلیل بابرکت بودن قرآن کریم،<ref>سوره انعام، آیه ۹۲ و ۱۵۵؛ سوره انبیاء، آیه ۵۰؛ سوره ص، آیه ۲۹.</ref> هدایت‌گر بودن آن دانسته شده است.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۳۸۷.</ref>
+پیامبران و اشخاص دیگری که در قرآن کریم، بابرکت خوانده شده‌اند، عبارتند از [[نوح(ع)]] و همراهان او در [[کشتی نوح|کشتی]]،<ref>نگاه کنید به: طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ۲۵۵؛ بیضاوی، أنوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۱۳۷.</ref> [[ابراهیم]] و فرزندانش، [[اسماعیل (پیامبر)|اسماعیل]] و [[اسحاق (پیامبر)|اسحاق]]،<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۷۰۹؛ قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۵، ص۱۱۳؛ بیضاوی، أنوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۱۶؛ علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۰، ص۳۲۵.</ref> [[موسی(ع)]]،<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ۳۳۰؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۹، ص۸۲.</ref> [[عیسی(ع)]]،<ref>سوره مریم، آیه ۳۱؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۶، ص۶۶؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۱، ص۵۳۵؛ قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۰، ص۷۰.</ref> [[پیامبر اسلام(ص)]]<ref>سوره کوثر، آیه ۱؛ شیخ طوسی، التبیان، ۱۳۸۵ق، ج۱۰، ۴۱۷؛ ابن عربی، تفسیر القرآن الکریم، ۱۹۷۸م، ج۲، ص۴۶۰.</ref> و [[مؤمنان]] و صالحان.<ref>سوره بقره، آیه ۲۶۹؛ سوره هود، آیه ۴۸.</ref>
+همچنین، برخی از مکان‌ها و سرزمین‌ها مانند سرزمین [[مکه]]،<ref>سوره آل عمران، آیه ۹۶؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۸۷؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۱۴.</ref> [[شام]]،<ref>سوره اعراف، آیه ۱۳۷؛ سوره انبیا، آیه ۷۱ و ۸۱؛ سوره سبا، آیه ۱۸؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۴، ص۳۴۸؛ علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۸، ص۲۲۸؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۲، ۱۴۹؛ قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۷، ص۲۷۲؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۲، ص۱۹۰-۲۰۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۷۲۵.</ref> [[بیت المقدس]]<ref>سوره اسراء، آیه ۱.</ref> و [[طور سیناء|وادی طور]]<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۴، ص۵۹۳.</ref>، مبارک و بابرکت دانسته شده است.
+[[شب قدر]]، از جمله زمان‌هایی است که به دلیل [[استجابت دعا]]، [[آمرزش گناهان]] و [[قرآن|نزول قرآن]] در آن،<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۹۳.</ref> مبارک و بابرکت خوانده شده است.<ref>سوره دخان، آیه ۳.</ref> همچنین بعضی از جلوه‌های طبیعت، بابرکت معرفی شده؛ مانند باران که در قرآن کریم، «آب مبارک» دانسته شده است.<ref>سوره ق، آیه ۹.</ref>
+== پانویس ==
+{{پانویس ۲}}
+== منابع ==
+{{منابع}}
+* ابن حنبل، احمد، مسند، بیروت، موسسة الرسالة، ۱۴۱۶ق.
+* ابن طاووس، علی بن موسی، فلاح السائل و نجاح المسائل، قم، بوستان کتاب، ۱۴۰۶ق.
+* ابن عربی، محمد بن علی، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح مصطفی غالب، بیروت، دار الاندلس، ۱۹۷۸م.
+* بیضاوی، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۱۸ق.
+* دهخدا، علی اکبر، امثال و حکم، تهران، امیرکبیر، ۱۳۸۳ش.
+* شیخ صدوق، علی بن محمد، علل الشرایع، قم، کتابفروشی داوری، ۱۳۸۵ق.
+* شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تصحیح احمد حبیب عاملی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۸۳ق.
+* شیخ مفید، محمد بن محمد، المقنعه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
+* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش.
+* طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة، ۱۴۱۲ق.
+* علامه طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
+* علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
+* فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
+* قدمی، غلامرضا، «برکت: پیدایش، پایداری و فزونی خیر در پدیده‌ها از سوی خداوند»، دائرة المعارف قرآن کریم، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۲ش.
+* قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۶۴ش.
+* قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تصحیح حسین درگاهی، تهران، سازمان چاپ و انتشار وزارت ارشاد، ۱۳۶۸ش.
+* کریمی، محمود، [https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/7619 «برکت»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی]، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۱ش.
+* کلینی، ‌محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ق.
+* کوفی اهوازی، حسین بن سعید، الزهد، تصحیح غلامرضا عرفانیان یزدی، قم، المطبعة العلمیة، ۱۴۰۹ق.
+* لیثی واسطی، علی بن محمد، عیون الحکم و المواعظ، قم، دار الحدیث، ۱۳۷۶ش.
+* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش.
+{{پایان}}
+{{اصطلاحات قرآنی}}
+[[en:Baraka]]
+[[id:Berkah]]