مندرجات کا رخ کریں

"مصحف امام علی" کے نسخوں کے درمیان فرق

م
imported>Mabbassi
(نیا صفحہ: {{زیر تعمیر}} صحیفۂ امام علی پہلا مصحف قرآن ہے جسے امام علی نے اپنے دست مبارک سے جمع کیا۔یہ صحیفہ اس...)
 
imported>Mabbassi
سطر 21: سطر 21:
اس وقت ہمارے پاس ابن ندیم کی الفہرست کے نسخے میں سورتوں کی ترتیب مکمل طور پر موجود نہیں ہے ۔اس تبدیلی کا سبب واضح نہیں ہے۔ <ref>رامیار، تاریخ قرآن، ص ۳۶۸.</ref>
اس وقت ہمارے پاس ابن ندیم کی الفہرست کے نسخے میں سورتوں کی ترتیب مکمل طور پر موجود نہیں ہے ۔اس تبدیلی کا سبب واضح نہیں ہے۔ <ref>رامیار، تاریخ قرآن، ص ۳۶۸.</ref>
==  مصحف کے اجزا ==
==  مصحف کے اجزا ==
<!--
 
[[تاریخ یعقوبی]]<ref>تاریخ یعقوبی، ج ۲، صص ۱۵-۱۶.</ref> میں آیا ہے کہ امام علی کا جمع کردہ قرآن درج ذیل سات اجزا پر مشتمل تھا:
[[تاریخ یعقوبی]]<ref>تاریخ یعقوبی، ج ۲، صص ۱۵-۱۶.</ref> میں آیا ہے کہ امام علی کا جمع کردہ قرآن درج ذیل سات اجزا پر مشتمل تھا:


'''جزو اول''': [[سورہ بقرہ|بقرہ]]، [[سوره یوسف]]، [[سوره عنکبوت|عنکبوت]]، [[سوره روم|روم]]، [[سوره لقمان|لقمان]]، [[سوره فصلت|حم سجده]]، [[سوره ذاریات|ذاریات]]، [[سوره انسان|هل اتی علی الانسان]]، [[سوره سجده|الم تنزیل سجده]]، [[سوره نازعات|نازعات]]، [[سوره تکویر|اذا الشمس کورت]]، [[سوره انفطار|اذا السماء انفطرت]]، [[سوره انشقاق|اذا السماء انشقت]]، [[سوره اعلی|سبح اسم ربک الاعلی]] و [[سوره بینه|لم یکن]]، این جزء بقره است که ۸۸۶ [[آیه]] و ۱۵ [[سوره]] است.
'''جزو اول''': [[سورہ بقرہ|بقرہ]]، [[سورہ یوسف]]، [[سورہ عنکبوت|عنکبوت]]، [[سورہ روم|روم]]، [[سورہ لقمان|لقمان]]، [[سورہ فصلت|حم سجده]]، [[سورہ ذاریات|ذاریات]]، [[سورہ انسان|هل اتی علی الانسان]]، [[سورہ سجدہ|الم تنزیل سجده]]، [[سورہ نازعات|نازعات]]، [[سورہ تکویر|اذا الشمس کورت]]، [[سورہ انفطار|اذا السماء انفطرت]]، [[سورہ انشقاق|اذا السماء انشقت]]، [[سورہ اعلی|سبح اسم ربک الاعلی]] و [[سورہ بینہ|لم یکن]]، یہ بقرہ کا جزو ہے کہ ۸۸۶ [[آیت]] اور ۱۵ [[سورہ]] ہے.


'''جزء دوم''': [[سوره آل عمران|آل عمران]]، [[سوره هود|هود]]، [[سوره حج|حج]]، [[سوره حجر|حجر]]، [[سوره احزاب|احزاب]]، [[سوره دخان|دخان]]، [[سوره الرحمن|رحمان]]، [[سوره حاقه|حاقه]]، [[سوره معارج|سال سائل]]، [[سوره عبس|عبس]]، [[سوره شمس|و الشمس و ضحاها]]، [[سوره قدر|انا انزلناه]]، [[سوره زلزله|اذا زلزلت]]، [[سوره همزه|ویل لکل همزة لمزة]]، [[سوره فیل|ا لم تر]] و [[سوره قریش|لایلاف]]. این است جزء آل عمران که ۸۸۶ آیه و ۱۶ سوره است.
'''جزو دوم''': [[سورہ آل عمران|آل عمران]]، [[سورہ ہود|ہود]]، [[سورہ حج|حج]]، [[سورہ حجر|حجر]]، [[سورہ احزاب|احزاب]]، [[سورہ دخان|دخان]]، [[سورہ الرحمن|رحمان]]، [[سورہ حاقہ|حاقہ]]، [[سورہ معارج|سال سائل]]، [[سورہ عبس|عبس]]، [[سورہ شمس|و الشمس و ضحاہا]]، [[سورہ قدر|انا انزلناه]]، [[سورہ زلزلہ|اذا زلزلت]]، [[سورہ ہمزہ|ویل لکل ہمزة لمزة]]، [[سورہ فیل|ا لم تر]] و [[سورہ قریش|لایلاف]]. یہ جزو آل عمران ہے کہ ۸۸۶ آیات اور ۱۶ واں سورہ ہے.


'''جزء سوم''': [[سوره نساء|نساء]]، [[سوره نحل|نحل]]، [[سوره مؤمنون|مؤمنون]]، [[سوره یس|یس]]، [[سوره شوری|حم عسق]]، [[سوره واقعه|واقعه]]، [[سوره ملک|تبارک الملک]]، [[سوره مدثر|یا ایها المدثر]]، [[سوره ماعون|ا رایت]]، [[سوره مسد|تبت]]، [[سوره اخلاص|قل هو الله احد]]، [[سوره عصر|عصر]]، [[سوره قارعه|قارعه]]، [[سوره بروج|و السماء ذات البروج]]، [[سوره تین|و التین و الزیتون]] و [[سوره نمل|طس نمل]]، این است جزء نساء که ۸۸۶ آیه و ۱۶ سوره است.
'''جزو سوم''': [[سورہ نساء|نساء]]، [[سورہ نحل|نحل]]، [[سورہ مؤمنون|مؤمنون]]، [[سورہ یس|یس]]، [[سورہ شوری|حم عسق]]، [[سورہ واقعہ|واقعہ]]، [[سورہ ملک|تبارک الملک]]، [[سورہ مدثر|یا ایہا المدثر]]، [[سورہ ماعون|ا رایت]]، [[سورہ مسد|تبت]]، [[سورہ اخلاص|قل هو الله احد]]، [[سورہ عصر|عصر]]، [[سورہ قارعہ|قارعہ]]، [[سورہ بروج|و السماء ذات البروج]]، [[سورہ تین|و التین و الزیتون]] و [[سورہ نمل|طس نمل]]، یہ نساء کا جزو ہے کہ ۸۸۶ آیات اور ۱۶ واں سورہ ہے.


'''جزء چهارم''': [[سوره مائده|مائده]]، [[سوره یونس|یونس]]، [[سوره مریم|مریم]]، [[سوره شعراء|طسم شعراء]]، [[سوره زخرف|زخرف]]، [[سوره حجرات|حجرات]]، [[سوره ق|ق و القران المجید]]، [[سوره قمر|اقتربت الساعة]]، [[سوره ممتحنه|ممتحنه]]، [[سوره طارق|و السماء و الطارق]]، [[سوره بلد|لا اقسم بهذا البلد]]، [[سوره شرح|الم نشرح لک]]، [[سوره عادیات|عادیات]]، [[سوره کوثر|انا اعطیناک الکوثر]] و [[سوره کافرون|قل یا ایها الکافرون]]، این است جزء مائده که ۸۸۶ آیه و ۱۵ سوره است.
'''جزو چہارم''': [[سورہ مائده|مائده]]، [[سورہ یونس|یونس]]، [[سورہ مریم|مریم]]، [[سورہ شعراء|طسم شعراء]]، [[سورہ زخرف|زخرف]]، [[سورہ حجرات|حجرات]]، [[سورہ ق|ق و القران المجید]]، [[سورہ قمر|اقتربت الساعہ]]، [[سورہ ممتحنہ|ممتحنہ]]، [[سورہ طارق|و السماء و الطارق]]، [[سورہ بلد|لا اقسم بہذا البلد]]، [[سورہ شرح|الم نشرح لک]]، [[سورہ عادیات|عادیات]]، [[سورہ کوثر|انا اعطیناک الکوثر]] و [[سورہ کافرون|قل یا ایہا الکافرون]]، یہ مائده کا جزو ہے کہ ۸۸۶ آیتیں اور ۱۵واں سورہ ہے.
 
<!--
'''جزء پنجم''': [[سوره انعام|انعام]]، [[سوره اسراء|سبحان]]، [[سوره انبیاء|اقترب]]، [[سوره فرقان|فرقان]]، [[سوره قصص|موسی و فرعون]]<ref>سوره طه را به نقل سیوطی از سخاوی در جمال القراء، سوره کلیم هم می‌گویند (سیوطی، الاتقان، ج۱، ص۵۶) و اینجا مراد سوره قصص است (به نقل یعقوبی، تاریخ یعقوبی (ترجمه)، ج۲، ص۱۶، پاورقی ۱).</ref>، [[سوره غافر|حم مؤمن]]، [[سوره مجادله|مجادله]]، [[سوره حشر|حشر]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره منافقون|منافقون]]، [[سوره قلم|ن و القلم]]، [[سوره نوح|انا ارسلنا نوحا]]، [[سوره جن|قل اوحی الی]] و [[سوره مرسلات|المرسلات]] و [[سوره ضحی|الضحی]] و [[سوره تکاثر|الهاکم]]، این است جزء انعام که ۸۸۶ آیه و ۱۶ سوره است.
'''جزو پنجم''': [[سورہ انعام|انعام]]، [[سورہ اسراء|سبحان]]، [[سورہ انبیاء|اقترب]]، [[سورہ فرقان|فرقان]]، [[سورہ قصص|موسی و فرعون]]<ref>سخاوی سے سیوطی کی نقل کے مطابق سورہ طہ  جمال القراء، سورہ کلیم هم کہتے ہیں(سیوطی، الاتقان، ج۱، ص۵۶) و اینجا مراد سورہ قصص است (به نقل یعقوبی، تاریخ یعقوبی (ترجمه)، ج۲، ص۱۶، پاورقی ۱).</ref>، [[سورہ غافر|حم مؤمن]]، [[سورہ مجادلہ|مجادلہ]]، [[سورہ حشر|حشر]]، [[سورہ جمعہ|جمعہ]]، [[سورہ منافقون|منافقون]]، [[سورہ قلم|ن و القلم]]، [[سورہ نوح|انا ارسلنا نوحا]]، [[سورہ جن|قل اوحی الی]] و [[سورہ مرسلات|المرسلات]] و [[سورہ ضحی|الضحی]] و [[سورہ تکاثر|الہاکم]]، این است جزو انعام که ۸۸۶ آیه و ۱۶ سورہ است.


'''جزء ششم''': [[سوره اعراف|اعراف]]، [[سوره ابراهیم|ابراهیم]]، [[سوره کهف|کهف]]، [[سوره نور|نور]]، [[سوره ص|ص]]، [[سوره زمر|زمر]]، [[سوره جاثیه|شریعت]]،<ref>نسخه بدل: جاثیه. سوره جاثیه را به نقل سیوطی از کرمانی در العجائب، سوره شریعت و سوره دهر نیز گویند (سیوطی، اتقان، ج۱، ص۵۶، به نقل یعقوبی، تاریخ یعقوبی (ترجمه)، ج۲، ص۱۶، پاورقی۲).</ref> [[سوره محمد|الذین کفروا]]، [[سوره حدید|حدید]]، [[سوره مزمل|مزمل]]، [[سوره قیامه|لا اقسم بیوم القیامة]]، [[سوره نبأ|عم یتساءلون]]، [[سوره غاشیه|غاشیه]]، [[سوره فجر|فجر]]، [[سوره لیل|و اللیل اذا یغشی]] و [[سوره نصر|اذا جاء نصر الله]]، این است جزء اعراف که ۸۸۶ آیه و ۱۶ سوره است.
'''جزو ششم''': [[سورہ اعراف|اعراف]]، [[سورہ ابراهیم|ابراهیم]]، [[سورہ کهف|کهف]]، [[سورہ نور|نور]]، [[سورہ ص|ص]]، [[سورہ زمر|زمر]]، [[سورہ جاثیه|شریعت]]،<ref>نسخه بدل: جاثیه. سورہ جاثیه را به نقل سیوطی از کرمانی در العجائب، سورہ شریعت و سورہ دهر نیز گویند (سیوطی، اتقان، ج۱، ص۵۶، به نقل یعقوبی، تاریخ یعقوبی (ترجمه)، ج۲، ص۱۶، پاورقی۲).</ref> [[سورہ محمد|الذین کفروا]]، [[سورہ حدید|حدید]]، [[سورہ مزمل|مزمل]]، [[سورہ قیامه|لا اقسم بیوم القیامة]]، [[سورہ نبأ|عم یتساءلون]]، [[سورہ غاشیه|غاشیه]]، [[سورہ فجر|فجر]]، [[سورہ لیل|و اللیل اذا یغشی]] و [[سورہ نصر|اذا جاء نصر الله]]، این است جزو اعراف که ۸۸۶ آیه و ۱۶ سورہ است.


'''جزء هفتم''': [[سوره انفال|انفال]]، [[سوره توبه|براءه]]، [[سوره طه|طه]]، [[سوره فاطر|ملائکه]]، [[سوره صافات|صافات]]، [[سوره احقاف|احقاف]]، [[سوره فتح|فتح]]، [[سوره طور|طور]]، [[سوره نجم|نجم]]، [[سوره صف|صف]]، [[سوره تغابن|تغابن]]، [[سوره طلاق|طلاق]]، [[سوره مطففین|مطففین]] و [[معوذتین]]، این است جزء انفال که ۸۸۶ آیه و ۱۵ سوره است.<ref>همه این سوره‌ها ۱۰۹ سوره است و ۵ سوره از نسخه افتاده است. ر.ک: مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار شهرستانی، به نقل یعقوبی، تاریخ یعقوبی (ترجمه)، ج۲، ص۱۶، پاورقی ۴.</ref>
'''جزو هفتم''': [[سورہ انفال|انفال]]، [[سورہ توبه|براءه]]، [[سورہ طه|طه]]، [[سورہ فاطر|ملائکه]]، [[سورہ صافات|صافات]]، [[سورہ احقاف|احقاف]]، [[سورہ فتح|فتح]]، [[سورہ طور|طور]]، [[سورہ نجم|نجم]]، [[سورہ صف|صف]]، [[سورہ تغابن|تغابن]]، [[سورہ طلاق|طلاق]]، [[سورہ مطففین|مطففین]] و [[معوذتین]]، این است جزو انفال که ۸۸۶ آیه و ۱۵ سورہ است.<ref>همه این سورہ‌ها ۱۰۹ سورہ است و ۵ سورہ از نسخه افتاده است. ر.ک: مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار شهرستانی، به نقل یعقوبی، تاریخ یعقوبی (ترجمه)، ج۲، ص۱۶، پاورقی ۴.</ref>


تاریخ قرآن قرآن کے مصنف اپنی تحقیقات میں کہتا ہے :
تاریخ قرآن قرآن کے مصنف اپنی تحقیقات میں کہتا ہے :
یعقوبی مصحف امام علی کی سورتوں کی ترتیب کے متعلق لکھتا ہے : مصحف علی کی سورتوں کی جو ترتیب (سات اجزا میں بیان کرنا)یعقوبی نے بیان کی ہے یہ عجیب اور منفرد ہے .تمام مؤرخین اور راویوں نے مصحف امام علی ترتیب کے بارے میں کہا ہے کہ اسکی  ترتیب شان نزول کے مطابق تھی اور اس مصحف میں قرآن کے بہت سے ابہامات کی توضیح تھی۔اگر یعقوبی کی بات کو قبول کر لیا جائے تو تمام مؤرخین اور راویوں کے بیان کی کوئی حیثیت نہیں رہتی ہے ۔<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ص ۳۷۰-۳۷۱.</ref>
یعقوبی مصحف امام علی کی سورتوں کی ترتیب کے متعلق لکھتا ہے : مصحف علی کی سورتوں کی جو ترتیب (سات اجزا میں بیان کرنا)یعقوبی نے بیان کی ہے یہ عجیب اور منفرد ہے .تمام مؤرخین اور راویوں نے مصحف امام علی ترتیب کے بارے میں کہا ہے کہ اسکی  ترتیب شان نزول کے مطابق تھی اور اس مصحف میں قرآن کے بہت سے ابہامات کی توضیح تھی۔اگر یعقوبی کی بات کو قبول کر لیا جائے تو تمام مؤرخین اور راویوں کے بیان کی کوئی حیثیت نہیں رہتی ہے ۔<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ص ۳۷۰-۳۷۱.</ref>
گمنام صارف