"محدث" کے نسخوں کے درمیان فرق

محدث (ماخذ دیکھیں)

نسخہ بمطابق 09:04، 13 نومبر 2018ء

10,060 بائٹ کا اضافہ ، 13 نومبر 2018ء

م

کوئی خلاصۂ ترمیم نہیں

بصریویکی متن

Waziri

confirmed، templateeditor

5,871

ترامیم

@@ سطر 1: / سطر 1: @@
-#رجوع_مکرر [[حدیث]]
+'''مُحَدِّث''' یا '''حدیث‌ شناس''' اس شخص کو کہا جاتا ہے جو [[حدیث]]، راوی، حدیثی اصطلاحات، [[حدیث صحیح|صحیح]] اور [[حدیث ضعیف|ضعیف]] احادیث اور احادیث پر ہونے والے اعتراضات کے بارے میں علم رکھتا ہے۔ اکثر محدثین نے مفصل حدیثی کتابیں لکھی ہیں۔ سب سے زیادہ مشہور شیعہ محدیثن میں [[کتب اربعہ]] کے مصنفین [[محمد بن یعقوب کلینی|کُلِینی]]، [[شیخ صدوق]] اور [[شیخ طوسی]] ہیں ان کے علاوہ [[محمدباقر مجلسی|علامہ مجلسی]] اور [[شیخ حر عاملی|شیخ حُرّ عاملی]] بھی [[دورہ صفویہ]] کے نامدار شیعہ محدثین میں شمار ہوتے ہیں۔ متأخرین میں [[مستدرک الوسائل (کتاب)|مستدرک الوسائل]] کے مصنف [[میرزا حسین نوری|محد نوری]] اور [[سفینۃ البحار و مدینۃ الحکم و الآثار (کتاب)|سفینۃ البِحار]] کے مصنف [[شیخ عباس قمی]] شیعہ محدیث میں زیادہ مشہور ہیں۔
+== تعریف ==<!--
+بہ نوشتہ [[عبداللہ مامقانی|مامقانی]] در کتاب [[مقباس الہدایۃ فی علم الدرایۃ (کتاب)|مقباس الہدایۃ]] محدث کسی است کہ راہ‌ہای اثبات حدیث، نام راویان و عدالت آنان را بداند و نیز بداند کہ چیزی بہ حدیث اضافہ یا کم شدہ است یا نہ۔<ref>مامقانی، مقباس الہدایہ، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۴۹۔</ref> محمدرضا مامقانی در تعلیقہ خود بر مقباس الہدایہ می‌گوید کہ محدث کسی است کہ علم حدیث و اصطلاحات آن را بداند و الفاظ غریب الحدیث و نیز انواع حدیث را بشناسد۔<ref>مامقانی، محمدرضا، مقباس الہدایہ، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۵۰۔</ref> او ہمچنین بہ نقل از کتاب کشاف اصطلاحات الفنون، شنیدن، نوشتن، قرائت کردن و حفظ کردن حدیث و سفر بہ شہرہای مختلف برای شنیدن حدیث را جزو ویژگی‌ہای محدث ذکر کردہ است۔<ref>مامقانی، محمدرضا، مقباس الہدایہ، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۲۸۔</ref> [[شہید ثانی]] محدث را کسی می‌داند کہ از نظر علمی مشغول سنت پیامبر و امامان باشد۔<ref>شہید ثانی، الرعایۃ، ۱۴۳۳ق، ص۵۰۔</ref>
+بہ گفتہ مامقانی اگر در کتاب‌ہای رجالی کسی را با عنوان محدث توصیف ‌کنند این توصیف مدح او محسوب می‌شود۔ ہر چند نمی‌توان این تعبیر را [[توثیق]] او حساب کرد۔<ref>مامقانی، مقباس الہدایۃ، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۲۴۸۔</ref>
+===تفاوت محدث با راوی و رجالی ===
+مامقانی اصطلاحاتی مثل راوی، مُسنِد، محدِّث و حافظ را با ہم مقایسہ کردہ است۔<ref>مامقانی، مقباس الہدایہ، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۴۹-۵۰۔</ref> او می‌نویسد راوی کسی است کہ صرفاً [[روایت]] را نقل می‌کند چہ با سند چہ بی سند۔ مقام راوی پایین‌تر از محدث است<ref>مامقانی، مقباس الہدایہ، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۴۹۔</ref> او ہمچنین تصریح می‌کند کسی کہ فقط حدیث را شنیدہ، محدث نامیدہ نمی‌شود۔<ref> مامقانی، مقباس الہدایہ، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۴۹۔</ref>
+نویسندگان کتاب‌ہای [[درایۃ الحدیث|علم درایہ]] می‌گویند[[علم رجال|عالم رجالی]] کسی است کہ فقط راویان حدیث و ویژگی‌ہای آنان را بہ صورت منفرد می‌شناسد و دربارہ معتبر بودن یا نبودن ہر راوی نظر می‌دہد۔ ولی محدث کسی است کہ علاوہ بر شناخت راویان بہ صورت منفرد، دربارہ سند و متن احادیث ہم صاحب‌نظر است و می‌تواند [[حدیث ضعیف|ضعیف]] یا [[حدیث صحیح|صحیح]] بودن حدیث را تشخیص دہد۔ <ref>سبحانی، اصول الحدیث و احکامہ، ۱۴۱۸ق، ص۱۶؛ قربانی، علم حدیث، ۱۳۷۶ش، ص۱۰۷۔</ref>
+=== محدث بہ معنای اخباری===
+در برخی از منابع محدث بہ کسانی گفتہ می‌شود کہ در مقابل گرایش کلامیِ عقل‌گرا و اصولی، [[اخباری‌ہا|گرایش اخباری]] دارند و بیشتر بر حدیث تکیہ می‌کنند و با نام [[اصحاب حدیث]] ہم شناختہ می‌شوند۔<ref>بہشتی، اخباریگری، ۱۳۹۰ش، ص۳۹۔</ref>
+== مشہورترین محدثان شیعہ ==
+محدثان شیعہ را دست‌کم بہ دو شیوہ دستہ‌بندی کردہ‌اند۔ نخست بر اساس ادوار زندگی و مراحل تاریخی<ref>سیفی مازندرانی، مقیاس الرواۃ، ۱۴۲۲ق، ص۵۵۔</ref> و دیگری بر اساس مدرسہ‌ہا و حوزہ‌ہای حدیث‌پژوہی مثل [[مکتب حدیثی قم]]، [[مکتب حدیثی کوفہ]] و مانند آن۔<ref>مؤدب، تاریخ حدیث، ۱۳۹۳ش، ص۱۱۵۔</ref>
+===نویسندگان کتب اربعہ===
+نویسندگان کتب اربعہ حدیثی شیعہ، قدیمی‌ترین محدثان شیعہ ہستند کہ آثار آنان باقی ماندہ است۔ [[محمد بن یعقوب کلینی]] (م۳۲۹ق) نویسندہ [[الکافی (کتاب)|الکافی]]، محمد بن علی بن بابویہ (م۳۸۱ق) معروف بہ [[شیخ صدوق]] نویسندہ  [[کتاب من لایحضرہ الفقیہ|من لایحضرہ الفقیہ]] و چندین اثر حدیثی دیگر و محمد بن حسن طوسی (م۴۶۰ق) معروف بہ [[شیخ طوسی]] نویسندہ [[تہذیب الاحکام (کتاب)|تہذیب الاحکام]] و [[الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار (کتاب)|الاستبصار]] کہ در قرن چہارم و پنجم می‌زیستہ‌اند۔<ref>مؤدب، تاریخ حدیث، ۱۳۹۳ش، ص۸۶۔</ref>
+=== محدثان دورہ صفویہ===
+محدثان [[صفویان|دورہ حاکمیت صفویہ]] در ایران کہ ہمزمان با رشد [[اخباریگری]] است، نقش فراوانی در افزایش میراث حدیثی شیعہ داشتند<ref>مہریزی، حدیث‌پژوہی، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۲۴۹۔</ref> و جوامع حدیثی متعددی در این دورہ نوشتند۔<ref>مہریزی، حدیث‌پژوہی، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۲۶۱۔</ref> [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] بہ عنوان بزرگ‌ترین مجموعہ حدیثی شیعہ محصول این دورہ است۔ [[محمدمحسن فیض کاشانی]] (۱۰۹۱ق) نویسندہ [[الوافی (کتاب)|الوافی]]، [[شیخ حر عاملی]] (م۱۱۰۴ق) مؤلف [[وسائل الشیعۃ (کتاب)|وسائل الشیعہ]] و [[محمدباقر مجلسی]] (م۱۱۱۰ق) مؤلف بحار الانوار در این دوران می‌زیستہ‌اند۔ <ref>مؤدب، تاریخ حدیث، ۱۳۹۳ش، ص۱۲۹۔</ref>
+=== محدثان متأخر شیعہ===
+در قرن‌ہای ۱۴ و ۱۵ قمری  [[میرزا حسین نوری]] (م۱۳۲۰ق)معروف بہ محدث نوری نویسندہ [[مستدرک الوسائل (کتاب)|مستدرک الوسائل]]<ref>طباطبائی، تاریخ حدیث شیعہ (۲)، ۱۳۹۰ش، ص۲۶۸۔</ref> و [[شیخ عباس قمی]] (م۱۳۵۹ق) نویسندہ [[سفینۃ البحار و مدینۃ الحکم و الآثار (کتاب)|سفینۃ البحار]] جزو محدثان مشہور شیعہ معرفی شدہ‌اند۔<ref>طباطبائی، تاریخ حدیث شیعہ (۲)، ۱۳۹۰ش، ص۲۷۱۔</ref>
+-->
+== متعلقہ صفحات==
+* [[اجازہ حدیث]]
+== حوالہ جات==
+{{حوالہ جات|2}}
+==مآخذ==
+* بہشتی، ابراہیم، اخباریگری (تاریخ و عقاید)، قم، سازمان چاپ و نشر دار الحدیث، ۱۳۹۰ش۔
+* سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامہ، قم، مؤسسۃ النشر الاسلامی، ۱۴۱۸ق۔
+* سیفی مازندارنی، علی‌اکبر، مقیاس الرواۃ فی کلیات علم الرجال، قم، مؤسسۃ النشر الاسلامی، ۱۴۲۲ق۔
+* شہید ثانی، زین‌الدین بن علی، الرعایۃ فی علم الدرایۃ، قم، مکتبۃ سماحۃ آیۃ اللہ العظمی مرعشی النجفی، ۱۴۳۳ق۔
+*طباطبائی، سید محمدکاظم، تاریخ حدیث شیعہ(۲) عصر غیبت، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۰ش۔
+* قربانی، زین‌العابدین، علم حدیث، قم، انتشارات انصاریان، ۱۳۷۶ش۔
+* مامقانی،‌ عبداللہ، مقباس الہدایۃ فی علم الدرایۃ، تحقیق: محمدرضا مامقانی، قم، مؤسسۃ آل البیت لإحیاء التراث، ۱۴۱۱ق۔
+* مامقانی، محمدرضا، مستدرکات مقباس الہدایہ فی علم الدرایۃ، قم، مؤسسۃ آل البیت لإحیاء التراث، ۱۴۱۱ق۔
+* مؤدب، سید رضا، تاریخ حدیث، قم، مرکز بین‌المللی ترجمہ و نشر المصطفی، ۱۳۹۳ش۔
+* مہریزی، مہدی، حدیث‌پژوہی، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۰ش۔
+{{علوم حدیث}}
+{{شیعہ محدیث}}