"فضائل امیرالمؤمنین (کتاب)" کے نسخوں کے درمیان فرق

== درباره مؤلف ==<!--

{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[حاکم نیشابوری]] در مستدرک، و [[ذهبی]] در تلخیص، از محمد بن منصور روایت کرده‌اند که: شنیدم که [[احمد بن حنبل]] می‌گوید:{{-}}'''«بدان حد که برای [[علی بن ابی طالب]] (رض) فضائل آمده است، برای هیچ‌یک از یاران [[رسول خدا]](ص) نیامده است.»'''|تاریخ بایگانی| منبع = <small>فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع)، ص۹.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

ابوعبدالله احمد بن محمد بن حنبل بن هلال بن اسد بن ادریس بن عبدالله الشیبانی المروزی البغدادی یکی از پیشوایان چهارگانۀ اهل سنت و امام [[حنابله|حنبلیان]] است. وی دارای کتاب‌های متعددی است که مشهورترین آن‌ها [[مسند احمد بن حنبل]] است که مجموعه‌ای بالغ بر ۳۰ هزار [[حدیث]] است.

== محتوای کتاب ==

{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = '''«آگاهترین مردم مدینه به [[فرائض]]، علی بن ابی طالب است.»'''|تاریخ بایگانی| منبع = <small>ابن حنبل، فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع)، ص۱۱۷.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

کتاب فضائل امیرالمؤمنین شامل ۳۶۹ حدیث در دو بخش (بخش اول: ۱۶۰ روایت و بخش دوم: ۲۰۹ روایت) است. مؤلف در پنج عنوان، کتاب را بخش‌بندی کرده است.

# اخبار امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب و زهده؛ در این بخش روایاتی از رفتار و کردار امیرالمؤمنین(ع) نقل شده است.

# تبار امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب؛ روایت پایانی این بخش کوتاه به [[شهادت]] امیرالمؤمنین در ۵۸ سالگی اشاره دارد.

# اسم مادر و تبار ایشان؛ در این بخش ضمن اشاره به فضائل [[فاطمه بنت اسد|مادر آن حضرت]]، برخی ویژگی‌های امیرالمؤمنین(ع) نیز بیان شده است. این بخش با حدیث ابلاغِ [[آیه برائت|آیۀ برائت]] به پایان می‌رسد که [[رسول خدا]](ص) امیرالمؤمنین را از خودش معرفی می‌کند.

# فضائل علی؛ این قسمت با حدیثی در دوستی امیرالمؤمنین(ع) آغاز و با حدیثی که امیرالمؤمنین را از اهل [[بهشت]] معرفی می‌کند به پایان می‌رسد.

# روایات فضائل امیرالمؤمنین(ع) به روایت ابوبکر قطیعی (راوی کتاب) از شیوخ خود غیر از عبدالله بن احمد حنبل را دربرگرفته است.

این بخش با این روایت شروع می‌شود که رسول خدا، علی را به [[سریه|سریه ای]] فرستاده بود و دستانش را بالا برده بود و این‌گونه دعا می‌کرد: خدایا، مرا نمیران تا علی را ببینم یا روایت اول کسی که با رسول خدا [[نماز]] گزارد علی بن ابی‌طالب(ع) بود.

همچنین [[حدیث غدیر]]، یکی دیگر از احادیث این بخش است که به‌صراحت بیان می‌کند که بعد از دعای رسول خدا، [[عمر بن خطاب|خلیفۀ دوم]] به امیرالمؤمنین گفت: مبارک بادت‌ای پسر ابی‌طالب، شبت را صبح و روزت را شام کردی درحالی‌که مولای هر مؤمنی هستی.<ref>[http://www.emamat.ir/component/k2/item/2923.html عباسعلی مردی، فضائل امیرالمؤمنین از احمد بن حنبل.]</ref>

== چاپ‌های کتاب ==

{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = عبیده سلمانی می‌گوید:{{-}}'''«یک سال با [[عبدالله بن مسعود]] همراه بودم؛ سپس با [[امام علی علیه‌السلام|علی]] همراه شدم؛ همانا برتری علمی علی بر عبدالله، همچون برتری [[مهاجر]] بر اعرابی (بیابان‌نشینهای بی‌سواد) است.»'''|تاریخ بایگانی| منبع = <small>ابن حنبل، فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع)، ص۱۲۵.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

{{جعبه نقل قول| عنوان = [[پیامبر(ص)]]| نقل‌قول = '''«علی از من است و من از اویم، و دین مرا جز من و علی، کسی ادا نمی‌کند.»'''|تاریخ بایگانی| منبع = <small>ابن حنبل، فضائل امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع)،صص۱۹۴، ۲۰۳.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

* چاپ دانشگاه [[مکه]] به‌ضمیمه فضائل الصحابه احمد بن حنبل، به تحقیق وصی الله بن محمد عباس (مؤسسه الرسالة، ۱۴۰۳ق، در دو جلد)

* فضائل اهل‌بیت(ع) من کتاب فضائل الصحابه، تحقیق محمدکاظم محمودی، [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] (۲۴ اردیبهشت، ۱۳۸۷)

* تحقیق حسن حمید السید، [[مجمع جهانی اهل بیت]](ع)، افزون بر این فضائل امیرالمؤمنین(ع) از مسند احمد بن حنبل نیز توسط قوام الدین وشنوی استخراج و در سال ۱۳۵۲ (مطبعه الحکمه، قم) منتشر شده بود.

* تحقیق سید عبدالعزیز طباطبائی، [[بنیاد محقق طباطبائی]]، ۱۴۳۳ق، به کوشش سید محمد طباطبائی، قم.

محقق طباطبائی در این تحقیق به شش امر پرداخته است: ابتدا نوشتاری با عنوان «الفضیله و الفضائل»، موضوع فضائل را بازشناسانده و اثبات کرده که بر اساس نقل تاریخ اسلام، حضرت علی(ع) جامع فضل و کرامت بوده است.

سپس آثار ۲۸ تن از بزرگان اهل تسنن را که به کثرت فضائل امیرالمؤمنین(ع)، اعتراف کرده‌اند، برشمرده است.

شرح حال انتقادی از احمد بن حنبل، شرح حال عبدالله بن احمد و ابوبکر قطیعی (دو راوی کتاب) از مطالبی است که به قلم محقق طباطبائی در مقدمه کتاب آمده است.

این چاپ دارای پاورقی‌های مناسب، فهارس فنّی (آیات قرآن، احادیث برحسب مسانید، احادیث، نقل‌قول‌ها، اعلام، طوایف و قبایل و گروه‌ها، اماکن و شهرها، وقایع و ایام، اشعار و مطالب) است.<ref>[http://www.emamat.ir/component/k2/item/2923.html عباسعلی مردی، فضائل امیرالمؤمنین از احمد بن حنبل.]</ref>

== نسخه‌ها ==

تحقیق طباطبایی بر اساس ۵ نسخه قدیمی صورت گرفته است:

* نسخه‌ای مربوط به قرن ۷ در [[کتابخانه مرعشی نجفی]] در [[قم]]

* نسخه‌ای دیگر در کتابخانه مرعشی نجفی

* نسخه‌ای در کتابخانه [[سید محمدعلی روضاتی]] در [[اصفهان]]

* نسخه‌ای در کتابخانه جامع ولیده سلطان در [[استانبول]]

* نسخه‌ای در کتابخانه‌ای ناشناخته در [[یمن]]<ref>ابن حنبل، فضائل امیرالمؤمنین، ۱۴۳۳ق، ص۲۰ - ۲۳.</ref>