"خاتم بخشی" کے نسخوں کے درمیان فرق
م
کوئی خلاصۂ ترمیم نہیں
Waziri (تبادلۂ خیال | شراکتیں) م (←مآخذ) |
Waziri (تبادلۂ خیال | شراکتیں) مکوئی خلاصۂ ترمیم نہیں |
||
| سطر 1: | سطر 1: | ||
'''خاتَم بَخشی''' یا '''انگوٹھی کا صدقہ''' | '''خاتَم بَخشی''' یا '''انگوٹھی کا صدقہ''' اس واقعے کی طرف اشارہ ہے جس میں [[امام علیؑ]] نے نماز میں [[رکوع]] کی حالت میں کسی سائل کو اپنی انگوٹھی کا صدقہ دیا تھا۔ اس واقعے کا تذکرہ جہاں [[شیعہ]] اور [[سنی]] حدیثی منابع میں موجود ہے وہاں مفسرین کے مطابق [[آیت ولایت]] کا شأن نزول بھی یہی واقعہ ہے۔ اس واقعے کو حضرت علی ؑ کے فضائل میں بھی شمار کیا جاتا ہے۔ بعض [[شیعہ]] فقہاء اسی واقعے سے استناد کرتے ہوئے کہتے ہیں کہ: [[نماز]] کی حالت میں بعض جزئی حرکات نماز کے بطلان کا سبب نہیں بنتا ہے۔ اس حوالے سے بعض لوگ یہ اعتراض کرتے ہیں کہ نماز کی حالت میں غیر الله کی طرف متوجہ ہونا اور سائل کی آواز سننا حضرت علیؑ کی نماز میں عرفانی حالت کے ساتھ سازگار نہیں ہے۔ جس کے جواب میں علماء فرماتے ہیں کہ جس طرح حضرت علیؑ کی نماز خدا کیلئے تھی اسی طرح ان کا یہ [[انفاق]] بھی خدا کی خوشنودی کیلئے تھا تو ان دونوں میں کوئی منافات نہیں ہے۔ | ||
== تفصیل ==<!-- | == تفصیل ==<!-- | ||
بر اساس برخی روایات، روزی فقیری وارد [[مسجد پیامبر]] شد و تقاضای کمک کرد؛ اما کسی چیزی بہ او نداد۔ او دست خود را بہ سوی آسمان بلند کرد و گفت: خدایا! شاہد باش کہ من در مسجد رسول تو تقاضای کمک کردم؛ اما کسی بہ من چیزی نداد۔ در ہمین حال، [[ | بر اساس برخی روایات، روزی فقیری وارد [[مسجد پیامبر]] شد و تقاضای کمک کرد؛ اما کسی چیزی بہ او نداد۔ او دست خود را بہ سوی آسمان بلند کرد و گفت: خدایا! شاہد باش کہ من در مسجد رسول تو تقاضای کمک کردم؛ اما کسی بہ من چیزی نداد۔ در ہمین حال، [[علیؑ]] کہ در حال رکوع بود، بہ انگشت کوچک دست راست خود، اشارہ کرد، فقیر نزدیک آمد و انگشتر را از دست او بیرون آورد۔<ref>حاکم حسکانی، شواہدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۹-۲۳۹۔</ref> تاریخ این رویداد را [[سال نہم قمری|سال نہم]] یا [[سال دہم قمری|دہم قمری]] گفتہاند۔{{مدرک}} [[محمدحسین شہریار]] در بیت شعری بہ خاتمبخشی حضرت علی ؑ اشارہ کردہ است: | ||
{{شعر2 | {{شعر2 | ||
|برو ای گدای مسکین در خانہ علی زن |کہ نگین پادشاہی دہد از کرم گدا را <ref>[http://ganjoor۔net/shahriar/gozidegh/sh2/ گنجور؛ غزلیات، غزل شمارہ۲۔]</ref> }} | |برو ای گدای مسکین در خانہ علی زن |کہ نگین پادشاہی دہد از کرم گدا را <ref>[http://ganjoor۔net/shahriar/gozidegh/sh2/ گنجور؛ غزلیات، غزل شمارہ۲۔]</ref> }} | ||
== نزول آیہ ولایت== | == نزول آیہ ولایت== | ||
مفسران [[شأن نزول]] [[آیہ ولایت]] را، ماجرای خاتمبخشی حضرت | مفسران [[شأن نزول]] [[آیہ ولایت]] را، ماجرای خاتمبخشی حضرت علیؑ میدانند۔<ref>حاکم حسکانی، شواہدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۹-۲۳۹۔</ref> [[قاضی ایجی]] گفتہ است کہ مفسّران بر نزول این آیہ در شأن علیؑ [[اجماع]] دارند؛<ref> ایجی، شرح المواقف، عالم الکتب، ص۴۰۵۔</ref> البتہ در برخی تفاسیر [[اہل سنت]] آمدہ است کہ [[آیہ ولایت]] در بارہ افراد دیگری نازل شدہ است۔<ref> طبری، جامع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۱۰، ص۴۲۵۔</ref> | ||
بسیاری از [[صحابہ]] مانند [[ابن عباس]]،<ref> حاکم حسکانی، شواہدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۳۲۔</ref> [[عمار]]،<ref> سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۱۰۶۔</ref> [[ابوذر]]،<ref> ابن تیمیہ، تفسیر الکبیر، ۱۴۰۸ق، ج۱۲، ص۲۶۔</ref> انس بن مالک،<ref>حاکم حسکانی، شواہدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲۵۔</ref> ابورافع مدنی<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، بیتا، ج۱، ص۳۲۰-۳۲۱، ح۹۵۵۹۔</ref> و [[مقداد]]<ref> حاکم حسکانی، شواہدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲۸۔</ref> نزول آیہ ولایت را در شأن حضرت علی و پس از خاتمبخشی او دانستہاند۔ | بسیاری از [[صحابہ]] مانند [[ابن عباس]]،<ref> حاکم حسکانی، شواہدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۳۲۔</ref> [[عمار]]،<ref> سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۱۰۶۔</ref> [[ابوذر]]،<ref> ابن تیمیہ، تفسیر الکبیر، ۱۴۰۸ق، ج۱۲، ص۲۶۔</ref> انس بن مالک،<ref>حاکم حسکانی، شواہدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲۵۔</ref> ابورافع مدنی<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، بیتا، ج۱، ص۳۲۰-۳۲۱، ح۹۵۵۹۔</ref> و [[مقداد]]<ref> حاکم حسکانی، شواہدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲۸۔</ref> نزول آیہ ولایت را در شأن حضرت علی و پس از خاتمبخشی او دانستہاند۔ | ||
ماجرای خاتمبخشی حضرت | ماجرای خاتمبخشی حضرت علیؑ در کتابہای روایی و تفسیری شیعہ و سنی آمدہ است۔<ref> سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۱۰۵؛ ابن ابیحاتم، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۱۶۲؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۴، ج۶، ص۳۹۰۔</ref> | ||
== خصوصیات انگشتر== | == خصوصیات انگشتر== | ||
از [[امام | از [[امام صادقؑ]] روایت کردہ کہ وزن حلقہ انگشتری کہ حضرت علیؑ بہ فقیر داد، چہار مثقال و وزن نگین آن پنج مثقال و جنس آن نگین، یاقوت سرخ بودہ و بہای آن با مالیات شام (۳۰۰ بار شتر نقرہ و ۴ بار شتر طلا) برابری میکردہ است۔ این انگشتر برای مروان بن طوق بود کہ در جنگ بہ دست حضرت علیؑ کشتہ شد۔ حضرت علی انگشتر آن را بہ عنوان [[غنیمت]] جنگی نزد پیامبرؐ برد۔ پیامبر نیز آن را بہ او ہدیہ داد۔<ref>بحرانی، البرہان، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۲۶-۳۲۷؛ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۲۵۹-۲۶۰۔</ref> | ||
== استفادہہای فقہی == | == استفادہہای فقہی == | ||
برخی از فقیہان شیعہ برای اثبات اینکہ حرکات جزئی بدن، [[نماز]] را باطل نمیکند، بہ خاتمبخشی حضرت | برخی از فقیہان شیعہ برای اثبات اینکہ حرکات جزئی بدن، [[نماز]] را باطل نمیکند، بہ خاتمبخشی حضرت علیؑ در حال [[رکوع]] استناد کردہاند؛<ref> فاضل مقداد، کنزالعرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۸؛ شہید ثانی، مسالک الافہام، ج۱، ص۲۴۴۔</ref> برخی نیز برای اثبات اینکہ [[نیت]]، عملی قلبی است و لازم نیست بہ زبان بیاید، بہ آن استدلال کردہاند؛<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۱، ص۲۸۱؛ استرآبادی، آیات الاحکام، ۱۳۹۴ق، ص۲۴۴۔</ref> ہمچنین با توجہ بہ اینکہ آیہ از خاتمبخشی با عنوان زکات یاد کردہ است، از این ماجرا نتیجہ گرفتہاند کہ [[زکات]] شامل صدقہ [[مستحب|مستحبی]] نیز میشود۔<ref>فاضل مقداد، کنزالعرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۸۔</ref> | ||
برخی گفتہاند، توجہ بہ فقیر و شنیدن صدای او در نماز، با حالات عرفانیای کہ ہنگام نماز از حضرت | برخی گفتہاند، توجہ بہ فقیر و شنیدن صدای او در نماز، با حالات عرفانیای کہ ہنگام نماز از حضرت علیؑ نقل شدہ است، سازگار نیست۔ در پاسخ گفتہاند کہ ہم نماز حضرت علی و ہم انفاق او برای خدا بودہ است؛ از این رو منافاتی وجود ندارد کہ در حال نماز صدای فقیر را بشنود و برای رضای خدا بہ او [[انفاق]] کند؛ ہمانگونہ کہ [[پیامبرؐ|پیامبر]] در حال نماز صدای گریہ کودکی را شنید و نماز را زودتر از ہمیشہ بہ پایان برد۔<ref>طبسی، نشان ولایت و جریان خاتمبخشی، ۱۳۷۹ش، ص۴۹۔</ref> [[علامہ مجلسی]] گفتہ است کہ توجہ بہ عبادت دیگری در [[نماز]]، منافاتی با کمال نماز و [[حضور قلب]] در آن ندارد۔<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۱، ص۲۸۱۔</ref> | ||
--> | --> | ||
== حوالہ جات== | == حوالہ جات== | ||