گمنام صارف
"ابو موسی اشعری" کے نسخوں کے درمیان فرق
م
←خلفا کا زمانہ
imported>Mabbassi م (←خلفا کا زمانہ) |
imported>Mabbassi م (←خلفا کا زمانہ) |
||
| سطر 26: | سطر 26: | ||
:''' خلیفۂ سوم''' | :''' خلیفۂ سوم''' | ||
[[عثمان بن عفان|عثمان]] کے ابتدائی سالوں بصرہ کی حکومت پر باقی رہا جس کی وصیت عمر بن خطاب نے کی تھی اور وہ مدت ۴ سال<ref>ابن سعد، ج۵، ص۴۵؛ ذہبی، سیر، ج۲، ص۳۹۱</ref> یا ایک اور روایت کے مطابق ایک سال<ref>ابن سعد، ج۴، ص۱۰۹</ref> تھی۔یہ بات خلیفۂ دوم کے اس پر اعتماد کی عکاسی | [[عثمان بن عفان|عثمان]] کے ابتدائی سالوں بصرہ کی حکومت پر باقی رہا جس کی وصیت عمر بن خطاب نے کی تھی اور وہ مدت ۴ سال<ref>ابن سعد، ج۵، ص۴۵؛ ذہبی، سیر، ج۲، ص۳۹۱</ref> یا ایک اور روایت کے مطابق ایک سال<ref>ابن سعد، ج۴، ص۱۰۹</ref> تھی۔یہ بات خلیفۂ دوم کے اس پر اعتماد کی عکاسی کرتی ہے۔ عثمان نے وہاں کی امارت اور قضاوت کا بھی اس کے وظائف میں اضافہ کر دیا۔<ref>خلیفہ، تاریخ، ج۱، ص۱۹۶؛ وکیع، ج۱، ص۲۸۳</ref> | ||
بصرہ پر اس کی امارت عمر کی وفات کے بعد ۶ سال کے لگ بھگ باقی رہی چونکہ وہاں کے لوگوں کی شکایات کی بنا پر اس کے عزل کا سال مؤرخین ۲۹ قمری سمجھتے ہیں ۔<ref>خلیفہ، تاریخ، ج۱، ص۱۶۷؛ طبری، ج۴، ص۲۶۴ـ۲۶۵</ref> ابو موسی نے معزولیت کے بعد خلیفہ کی مزید معاونت سے انکار کیا اور کوفہ میں ساکن ہو گیا۔<ref>ابن سعد، ج۵، ص۴۵</ref> ۵ سال کے بعد کوفیوں نے ۳۴ ہجری قمری میں [[یزید بن قیس]] اور [[مالک اشتر نخعی]] کی قیادت میں [[سعید بن عاص]] کے خلاف علم بغاوت بلند کیا اور اسے کوفہ سے باہر نکال کر وہاں امارت ابو موسی کے حوالے کر دی۔ سیف<ref>طبری، ج۴، ص۳۳۲ـ۳۳۱، ۳۳۶</ref> کی روایت کے مطابق باغی عثمان کے خلع کرنے کے در پے تھے لیکن ابو موسی نے عثمان بن عفان کا دفاع کیا اور اپنی حاکمیت کی قبولیت کو عثمان کی دوبارہ بیعت سے مشروط کیا ۔عثمان بن عفان اس بات سے نہایت خوشحال ہوا اور اسے کہا کہ وہ اسے سالوں تک حاکمیت پر باقی رکھے گا۔اس طرح بار دیگر ابو موسی اشعری حکومت کوفہ کی کرسی پر بیٹھا اور قتل عثمان تک اس عہدے پر باقی رہا۔<ref>ر.ک: ابن سعد، ج۵، ص۳۵ـ۳۴؛ خلیفہ، تاریخ، ج۱، ص۱۸۰؛ بلاذری، انساب، ج۴، ص۵۳۶ـ۵۳۵</ref> | |||
: | ==خلافت حضرت علی(ع) == | ||
[[علی(ع)]] خلیفہ منتخب ہوئے تو ابو موسی نے ایک خط کے ذریعے کوفے کےے لوگوں کی بیعت کا اعلان کیا۔<ref>طبری، ج۴، ص۴۴۳</ref> حضرت علی(ع) عثمان کے مقرر کردہ تمام عمّال کو برطرف کیا لیکن [[مالک اشتر]] کی درخواست پر نہ چاہتے ہوئے بھی اسے باقی رکھا۔<ref>یعقوبی، ج۲، ص۱۷۹؛ طبری، ج۴، ص۴۹۹</ref> اس کے بعد کے واقعات اس بات کی گواہی دیتے ہیں کہ ابو موسی کی طرف سے حضرت علی کی بیعت رضائے و رغبت سے نہ تھی جیسا کہ [[طلحہ بن عبیداللہ|طلحہ]] و [[زبیر بن عوام|زبیر]] کی طرف سے پیش آنے والے باغیانہ اقدام میں کوفہ کی حاکمیت کے دوران ابو موسی نے کہا تھا کہ حکومت اسی کی ہے جو جو حکم دے اور غلبہ حاصل کر لے۔<ref>ر.ک: بلاذری، انساب، ج۲، ص۲۱۳</ref> | |||
:''' جنگ جمل''' | |||
<!-- | |||
هنگامی که [[علی(ع)]] به قصد مقابله با فتنه طلحه و زبیر رهسپار [[بصره]] شد در توقفگاه [[ذی قار]] در نزدیکی کوفه، [[محمد بن جعفر طیار|محمد بن جعفر]] و [[محمد بن ابی بکر]] را به [[کوفه]] فرستاد تا مردم را برای ختم غائله، تجهیز و ترغیب کنند. ابو موسی در کار بسیج نیرو با این گفته «راه آخرت در گرو خانه نشینی است و جنگ دنیا خواهی است و هنوز بیعت [[عثمان بن عفان|عثمان]] بر گردن ماست و تا کشندگان او مجازات نشدهاند با کسی نخواهیم جنگید» طفره رفت و حتی پیک علی(ع) را به زندان و قتل تهدید کرد.<ref>طبری، ج۴، ص۴۸۲ـ۴۸۱؛ مفید، ۲۴۳ـ۲۴۲؛ ابن ابی الحدید، ج۱۴، ص۹ـ۸</ref> و آنگاه که علی(ع) دومین بار [[عبدالله بن عباس]] و [[مالک اشتر]] را به کوفه فرستاد ابو موسی با استناد به حدیثی که خود از [[پیامبر(ص)]] روایت میکرد اوضاع را به فتنهای تشبیه کرد که میباید مردمان تا روشن شدن حقیقت چون پیکرههای بیجان بر جای بمانند.<ref>طبری، ج۴، ص۴۸۲ـ۴۸۱</ref> | هنگامی که [[علی(ع)]] به قصد مقابله با فتنه طلحه و زبیر رهسپار [[بصره]] شد در توقفگاه [[ذی قار]] در نزدیکی کوفه، [[محمد بن جعفر طیار|محمد بن جعفر]] و [[محمد بن ابی بکر]] را به [[کوفه]] فرستاد تا مردم را برای ختم غائله، تجهیز و ترغیب کنند. ابو موسی در کار بسیج نیرو با این گفته «راه آخرت در گرو خانه نشینی است و جنگ دنیا خواهی است و هنوز بیعت [[عثمان بن عفان|عثمان]] بر گردن ماست و تا کشندگان او مجازات نشدهاند با کسی نخواهیم جنگید» طفره رفت و حتی پیک علی(ع) را به زندان و قتل تهدید کرد.<ref>طبری، ج۴، ص۴۸۲ـ۴۸۱؛ مفید، ۲۴۳ـ۲۴۲؛ ابن ابی الحدید، ج۱۴، ص۹ـ۸</ref> و آنگاه که علی(ع) دومین بار [[عبدالله بن عباس]] و [[مالک اشتر]] را به کوفه فرستاد ابو موسی با استناد به حدیثی که خود از [[پیامبر(ص)]] روایت میکرد اوضاع را به فتنهای تشبیه کرد که میباید مردمان تا روشن شدن حقیقت چون پیکرههای بیجان بر جای بمانند.<ref>طبری، ج۴، ص۴۸۲ـ۴۸۱</ref> | ||
علی(ع) این بار فرمان عزل وی را به فرزندش [[امام حسن مجتبی|حسن(ع)]] داد و او را به همراه [[عمار یاسر]] به کوفه فرستاد. ابو موسی دوباره با ایراد خطبهای کوفیان را از مداخله در آنچه وی آن را نزاعی بین [[قریش]] نامید ـ که خود باید به اصلاح آن بپردازند ـ بر حذر داشت، اما سرانجام پس از آنکه حسن بن علی فرمان عزل را به وی ابلاغ کرد مالک اشتر او را از قصر حکومتی بیرون راند و مانع غارت اموال او، به وسیله مردم شد.<ref>بلاذری، انساب، ج۲، ص۲۳۱ـ۲۳۰؛ یعقوبی، ج۲، ص۱۸۱؛ دینوری، ص۱۴۵؛ طبری، ج۴، ص۴۸۷ـ۴۸۶، ۴۹۹ ـ ۵۰۰؛ مفید ص۲۵۳ـ۲۴۳</ref> از یک روایت چنین برمیآید که ابو موسی مدتی متواری بود اما بعدها ـ شاید بعد از [[جنگ جمل]] علی(ع) وی را امان داده بود.<ref>ر.ک: ابن اعثم، ج۴، ص۲</ref> | علی(ع) این بار فرمان عزل وی را به فرزندش [[امام حسن مجتبی|حسن(ع)]] داد و او را به همراه [[عمار یاسر]] به کوفه فرستاد. ابو موسی دوباره با ایراد خطبهای کوفیان را از مداخله در آنچه وی آن را نزاعی بین [[قریش]] نامید ـ که خود باید به اصلاح آن بپردازند ـ بر حذر داشت، اما سرانجام پس از آنکه حسن بن علی فرمان عزل را به وی ابلاغ کرد مالک اشتر او را از قصر حکومتی بیرون راند و مانع غارت اموال او، به وسیله مردم شد.<ref>بلاذری، انساب، ج۲، ص۲۳۱ـ۲۳۰؛ یعقوبی، ج۲، ص۱۸۱؛ دینوری، ص۱۴۵؛ طبری، ج۴، ص۴۸۷ـ۴۸۶، ۴۹۹ ـ ۵۰۰؛ مفید ص۲۵۳ـ۲۴۳</ref> از یک روایت چنین برمیآید که ابو موسی مدتی متواری بود اما بعدها ـ شاید بعد از [[جنگ جمل]] علی(ع) وی را امان داده بود.<ref>ر.ک: ابن اعثم، ج۴، ص۲</ref> | ||