مندرجات کا رخ کریں

"آیت" کے نسخوں کے درمیان فرق

2 بائٹ کا اضافہ ،  11 دسمبر 2016ء
م
imported>Mabbassi
imported>Mabbassi
سطر 96: سطر 96:


== تناسب آیات ==
== تناسب آیات ==
<!--
مناسبت میان دسته‌ای از آیات یک سوره یا به معنای وحدت سیاق است که مورد توافق مفسران است، و یا مقصود مناسبت میان مجموع آیات یک سوره است که هدف یا اهداف متعدّدی را تعقیب می‌کند و پس از رسیدن به آن، سوره به پایان می‌رسد. کوتاهی و بلندی سوره‌ها نیز به این سبب برمی گردد.<ref>التمهید، ج۵، ص۲۳۹</ref>


آن دسته از قرآن پژوهان که ترتیب آیات را توقیفی می‌دانند بر لزوم کشف این مناسبت تأکید می‌کنند. از میان همه مفسران مسلمان، آنکه بیشترین توجه را به ربط و مناسبت آیات و سوره‌ها داشته است، [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] (د ۵۴۸ق /۱۱۵۳م) است که در آغاز هر سوره، ربط و مناسبت آن را با سوره قبلی بیان داشته است و در طی تفسیر هر آیه ذیل عنوان «‌النظم‌» به شرح پیوند معنوی آن با آیات قبل و بعد پرداخته است. از دیگر مفسرانی که بیش و کم به این امر توجهی کرده‌اند، از [[زمخشری]] در [[الکشّاف]]، [[فخررازی]] در [[التفسیر الکبیر]]، [[آلوسی]] در [[روح المعانی]]، [[محمد رشید رضا|محمّدرشیدرضا]] در [[تفسیر المنار]] و [[شیخ محمود شلتوت]] در [[تفسیر القرآن الکریم]] می‌توان نام برد.


برخی دیگر از مفسّران، با آن که معتقد به وجود تناسب میان آیاتند، می‌گویند:
ایک سورے  کی آیات کے ایک مجموعے کے درمیان تناسب یا  سیاق کی وحدت کے معنا میں ہے کہ جس پر  مفسروں کا اتفاق ہوتا ہے  یا مناسبت سے مقصود ایک سورت کی آیات کے مجموعے کا ایک ہدف کی طرف یا متعدد اہداف راہنمائی کرنا ہے  اور ان تک پہنچنے کے بعد سورہ اپنے اختتام کو پہنچ جاتا ہے ۔سورے کا چھوٹا ہونا اور طویل ہونا اسی سبب کی طرف لوٹتا ہے۔ <ref>التمهید، ج۵، ص۲۳۹</ref>
آیات کی ترتیب کو سمجھنے والے اس مانسبت کی کشف کی بہت زیادہ تاکید کرتے ہیں۔مسلمان مفسروں میں آیات اور سوروں کے درمیان ربط و مناسبت پر زیادہ توجہ توجہ کرنے والے [[فضل بن حسن طبرسی]] (د ۵۴۸ق /۱۱۵۳م) ہیں کہ جو ہر سورہ کے آغاز میں اس کے پہلے سورے سے ربط کو بیان کرتے ہیں اور تفسیر میں نظم کے عنوان سے ہر آیت کی پہلی اور بعد کی  آیات سے مناسبت بیان کرتے ہیں ۔دیگر مفسروں نے اس امر کی جانب کم توجہ کی ہے ۔ ان میں سے [[زمخشری]] کی [[الکشّاف]]، [[فخررازی]] کی [[التفسیر الکبیر]]، [[آلوسی]] کی [[روح المعانی]]، [[محمد رشید رضا|محمّدرشیدرضا]]  کی [[تفسیر المنار]] اور [[شیخ محمود شلتوت]] کی [[تفسیر القرآن الکریم]] کا نام لیا جا سکتا ہے ۔
 
دوسرے بعض مفسرین تناسب آیات کے عقیدے کے باوجود کہتے ہیں :
<!--
::قرآن کتابی فنّی و درسی نیست تا دارای فصول و نظام تألیفی خاصّی باشد؛ شناخت مناسبت آیات خوب است؛ امّا این مناسبت باید براساس ارتباط میان اجزایی باشد که اوّل و آخرش به هم ربط دارد؛ بنابراین نباید ربط‌های نادرستی را به کلام خدا نسبت داد.<ref>شیخ عز الدین به نقل از: الاتقان، ج۲، ص۲۳۴</ref> به گفته [[علامه طباطبایی]]، چه بسا ممکن است چند آیه به صورت جمله‌ای معترضه که بیان گر مطلب دیگری باشد، میان دو آیه هم سیاق فاصله شوند؛ بنابراین نیازی به تکلّف و زحمت برای یافتن ارتباط و تناسب آیات نیست و دلیلی بر لزوم این تناسب وجود ندارد، مگر در سوره هایی که یک جا نازل شده، یا آیاتی که ارتباطشان روشن است.<ref>المیزان، ج۴، ص۳۵۹</ref>
::قرآن کتابی فنّی و درسی نیست تا دارای فصول و نظام تألیفی خاصّی باشد؛ شناخت مناسبت آیات خوب است؛ امّا این مناسبت باید براساس ارتباط میان اجزایی باشد که اوّل و آخرش به هم ربط دارد؛ بنابراین نباید ربط‌های نادرستی را به کلام خدا نسبت داد.<ref>شیخ عز الدین به نقل از: الاتقان، ج۲، ص۲۳۴</ref> به گفته [[علامه طباطبایی]]، چه بسا ممکن است چند آیه به صورت جمله‌ای معترضه که بیان گر مطلب دیگری باشد، میان دو آیه هم سیاق فاصله شوند؛ بنابراین نیازی به تکلّف و زحمت برای یافتن ارتباط و تناسب آیات نیست و دلیلی بر لزوم این تناسب وجود ندارد، مگر در سوره هایی که یک جا نازل شده، یا آیاتی که ارتباطشان روشن است.<ref>المیزان، ج۴، ص۳۵۹</ref>
>
>
گمنام صارف